Het gezicht van euthanasie

Euthanasie leeft weer in Italië. Waar het vroeger nog een optie was om zo nu en dan een stervend proefballonnetje op te laten in de politiek, moet euthanasie nu een gezicht krijgen voor het wordt behandeld. En nee, niet alleen in de Kamerdebatten. Kerken, geleerden, bekende kunstenaars, supermodellen, schrijvers en zelfs de paus mengen zich in de discussie. Euthanasie vraagt om een gezicht en dit keer draag het onderwerp de naam Eluana Englaro. Eluana Englaro is een vrouw die nu zeventien jaar in een coma lag. Haar hele levensloop werd in de media gegooid. Terwijl Italiaanse Margaritha’s kunnen genieten van de verhalen in hun versie van de Margrietjes, zet stalmeester Berlusconi zijn hele mediacircus op om vervaarlijk trapezespel te doen in de politiek. Gelukkig heeft circusdirecteur Giorgio Napolitano wel weet van het trappen van zijn favoriete ezel, zodat hij de teugels tijdig strak houdt en weigert om een decreet te tekenen dat voorkomt dat de familie van Eluano haar voeding stop mag zetten. Hoog spel in Italië.

Maar het circus toert verder en Italië is slechts een tussenstop op de min of meer vrijwillige dodenroute. Nederland werd in augustus 2008 opgeschrikt door het besluit van Niels Kooistra om uit het leven te stappen. De aanleiding was een groet die zo in een lugubere clownsact had gekund. Hij begroette in Leeuwarden een jongen in het Fries met het woord ‘middei.’ Nu is het zo dat niet iedere Fries Fries spreekt, anders had hij wel begrepen dat de klank ‘midje’ goedemiddag betekent in plaats van mietje. Als antwoord besloot de imbeciel Niels neer te steken tot hij een dwarslaesie had en niets meer kon dan zijn hoofd bewegen. Zelfs het zelfstandig ademen werd hem ontnomen. Niels besloot zijn leven te laten eindigen. Geen politiek gedoe, geen presidentiële ingrepen om Christenzieltjes te winnen voor de partij. Nederland stond grotendeels achter hem.

In Amerika was dat wel anders. In 2005 besloot een rechtbank na ruim zeven jaar juridische strijd om de man van Terri Schiavo gelijk te geven. Hij mocht haar voeding laten stoppen, zodat zij eindelijk bevrijd zou worden uit het dagelijks bestaan als kasplantje. Haar ouders waren er echter op tegen en gingen in hoger beroep. President Bush vierde zo vaak vakantie dat het niet echt noemenswaardig is om te vermelden dat hij daarvan terug kwam. Hij nam een noodwet aan om haar te laten leven. Uiteindelijk besloten de Amerikaanse rechters toch dat haar man haar mocht laten gaan. En de wereld kon het verdriet van protest tot protest meebeleven.

Ook Spanje kent zijn eigen euthanasieheld. Ramón Sampredo was na een duikongeluk op zijn 25e volledig verlamd en kon alleen zijn hoofd nog bewegen. Hij heeft zelf actief gestreden voor zijn recht op zelfbeschikking. De Spaanse rechters en zelfs het gerechtshof in Straatsburg lieten zich niet door hem overreden. Uiteindelijk heeft hij zichzelf in 1998 kalium toegediend. Ook nu kon de wereld weer meegenieten, omdat hij zelf besloot deze laatste momenten op video vast te leggen. De regisseur Alejandro Amenábar bedacht vervolgens dat er meer mensen zijn die van zijn leven én dood mochten genieten en maakte de film Mar Adentro.

Waar blijft de ethiek van de situatie als euthanasie steeds tot een spel lijkt te verworden tussen de staat en de rechterlijke gang? Hoe kan iemand een politiek ingrijpend besluit nemen op basis van een individu die volledig wordt uitgemeten in de media? In het katholieke Italië is nu besloten om te werken aan een spoedwet om euthanasie te verbieden. Napolitano mag dan wel de directeur zijn van zijn eigen circus, Berlusconi heeft voldoende lammeren gevonden om hem te volgen tot een legitieme ondermijning van zijn gezag. Maar maandagavond was Eluana de overheid toch te slim af. Ze is tijdens het spoeddebat over haar lot overleden. Haar familie heeft zo de mogelijkheid gehad om een waardige dood te verkiezen boven een leeg bestaan, zolang er geen uitzicht is op een echt leven. Eluana, dit was het laatste winnende lot uit jouw loterij. Arrivederci.