Het schudden van de vrouwenhand

Een Nederlandse rechter heeft bepaald dat een mannelijke sollicitant (niet geheel toevallig een moslim) mag worden afgewezen voor een baan als cliëntmanager bij de afdeling sociale zaken van de gemeente Rotterdam. Omdat hij vrouwen geen hand geeft. Vrouwen zouden zich gekwetst kunnen voelen omdat het botst met hun verwachtingspatroon. Waarschijnlijk had de rechter daarbij geen moslima’s in gedachte. Wat voor de één een houvast in het leven is, omdat het nu eenmaal zo hoort, is voor de ander vanwege zijn geloof een doodzonde. Wat de de één niet mag is moeten voor de ander. Waar je in gelooft en hoe je denkt dat het hoort, dat zijn de kroonjuwelen van elke cultuur.

De beste manier om een verschil van opvatting op te lossen is meestal het compromis. Water bij de wijn. De soep niet zo heet eten als hij opgediend wordt. Als het gesteggel over het handenschudden gewoon een kwestie van smaak, hooguit een verschil van mening was en niet een botsing tussen de islamitische en westerse culturen, dan lag de oplossing voor de hand! Ruimdenkende Nederlandse moslims en intelligente tolerante autochtone Nederlanders zouden moeiteloos een manier kunnen verzinnen waarop ze elkaar (m/v) kunnen begroeten. Het compromis dringt zich gewoon op. Niet een hele hand geven maar 2 of 3 vingers. Of zoiets. Maar zodra mensen zich beroepen op hun cultuur worden compromissen lastig. Voor cultuur kies je niet, het overkomt je. Veel heb je er dus niet over te zeggen. Cultuur is taai en weerbarstig. Het is de wil van God (Allah), het staat zwart op wit, het hoort nu eenmaal zo (en niet anders), we zijn het zo gewend, wij zijn normaal en de ander is gek. Van buitenaf ziet cultuur er een stuk minder onontkoombaar uit dan van binnenuit.

De moslim die geen vrouwenhanden schudt, vindt dat de rechter zijn vrijheid van godsdienst uitholt. Tegenstrijdig klinkt dat eigenlijk, vrijheid van godsdienst. Wie een godsdienst aanhangt, ziet per definitie af van een deel van zijn vrijheid om zelf te bepalen hoe hij over bepaalde dingen denkt, over wat mag of niet mag en wat juist moet. Om licht te brengen in vraagstukken van de moderne maatschappij worden vage passages in oeroude geschriften uitgewrongen om verborgen antwoorden boven water te krijgen. Nog tegenstrijdiger is misschien dat niet alleen in de islamitische maar ook binnen de westerse cultuur, die vrijheid hoog in het vaandel draagt, zonder moeite afgezien wordt van bepaalde vrijheden. Als het over groeten gaat bijvoorbeeld. De rechter in de Rotterdamse kwestie benoemde handenschudden tot de “gebruikelijke” manier van groeten. Een constatering die in de visie van die rechter niet zonder consequenties mag blijven.

De afdeling sociale zaken van Rotterdam had de man in dienst willen nemen als hij niet geweigerd had een vrouwelijke werknemer van personeelszaken de hand te schudden. Het zou me verbazen als dat waar is. Ik heb hem op de radio gehoord en helemaal afgezien van dat handenschudden leek hij me geen innemend type. Geen teamplayer, niet iemand met wie je gezellig een borrel gaat drinken (waarschijnlijk mag hij niet eens). Om uit de juridische sfeer te blijven had ik het als gemeente Rotterdam anders gespeeld. Gewoon een briefje sturen. “Andere kandidaten voldoen beter aan het gestelde functieprofiel. Wij bedanken u voor uw belangstelling en wensen u veel succes bij het vinden van een passende functie” Een betrouwbare methode om types waar je geen zin in hebt, af te serveren. Na een aantal van die brieven was hij misschien zelf wel op een idee gekomen. Welbegrepen eigenbelang is het enige middel dat opgewassen is tegen rechtlijnige culturele voorschriften. Misschien zelfs tegen opvattingen over wat gebruikelijk is.