Het voordeel van luiheid

“Luiheid is niets anders dan de gewoonte om te rusten voordat je moe wordt” (Jules Renard)

Heb je er ooit aan gedacht om luiheid te zien als een verdienste? Sommigen van ons wel. En gelijk hebben ze. In een conversatie die ik onlangs had met een kennis, kwam het onderwerp van luiheid ter tafel. Hij maakte de opmerking dat de enige hindernis naar de verwezenlijking van een bepaalde aktie, het gebrek aan financien kon zijn. En ik vulde aan: “of luiheid.” Dat was het moment waarop mijn kennis mijn perspektief weer bijstelde naar de positieve opvatting die ik zelf altijd van luiheid gehad heb. Hij deed dat door uit te leggen dat luiheid soms een hele aanwinst is in iemand’s karakter. Hij beweerde dat het precies deze eigenschap is, die hem vaak ertoe gebracht had kortere, simpelere manieren te vinden om dingen gedaan te krijgen. En ik kon niet anders dan instemmen.

Ik herinnerde me plotseling al de keren dat ik hetzelfde gezegd had. Zodra iemand me complimenteerde over mijn handigheid in het verbeteren van een proces, schreef ik het toe aan mijn luiheid: Dat was immers de drijfveer geweest.

En is het in feite niet mooi om positief gebruik te maken van een eigenschap die doorgaans als negatief wordt bestempeld? Heb je je ooit gerealiseerd dat vele uitvindingen toegeschreven kunnen worden aan luiheid? Hoe makkelijk is het niet om je het volgende plaatje voor te stellen: iemand moet een taak vervullen maar baalt van het lange, tijdrovende proces dat hiermee gepaard gaat. Hij of zij begint zich af te vragen of er geen makkelijkere manier is om dit varkentje te wassen. Vóór je het weet is er een uitvinding geboren: een nieuw, revolutionair gereedschap is ontwikkeld, en het luie lichaam heeft een creatieve oplossing gevonden voor zijn of haar probleem. Conclusie: luie mensen zijn creatief.

Einstein’s wiskunde leraar noemde hem eens een luie hond. Edison werd bestempeld als lui in het zich kleden en in zijn persoonlijk leven, maar niet in zijn denken. En, zoals Benjamin Franklin het stelde: “er zijn luie hersenen, en luie lichamen.” En ja, er is wel degelijk verschil daartussen! De creatieven zijn diegenen die hun hersenen gebruiken om hun lichamen te accommoderen. Maar dan heb je ook mensen die geen van beiden gebruiken: ze zijn te lui om te handelen, en te lui om te denken. Ze accepteren liever alles wat hen voorgeschoteld wordt zolang ze er maar niet over hoeven te denken. Dit zijn de elementen die liever lui liggen en alles voor zich laten doen zonder zich druk te maken wanneer en hoe dat zal gebeuren. Misschien zouden we deze groep mensen liever moeten aanduiden als apatisch dan lui. Maar hierop voortborduren zou ons alleen maar leiden naar een relaas over sommige van de gevoelige fundamenten van onze gemeenschap, varierend van de lange controle die sommige instituten op de mensheid hebben gehad, tot de blinde acceptatie van bestaande theoriëen door opeenvolgende samenlevingen, totdat iemand eindelijk de durf had om het tegendeel te bewijzen. Maar aangezien dat de luchtigheid van deze column zou aantasten, gaan we weer naar veiliger vaarwateren.

Laten we dus de essentie van ons klein hoofdpunt hier weer oppakken. Een website over grote ontdekkingen die ik onlangs bezocht, was getiteld: “Heb je ooit het oude gezegde gehoord: sommige mensen zijn zó lui dat ze zich enorme moeite getroosten om een machine te ontwikkelen die iets automatisch voor ze kan doen?” Nieuwsgierigheid, plezier, luiheid, en noodzaak zijn de voornaamste motiverende factoren achter uitvindingen. Een andere website bekijkt de net gepresenteerde stelling in een wat algemener licht door de verklaren: “Uitvinders zijn zó lui dat, in plaats van iets op de normale manier te doen, ze opkomen met een manier om het maximale te bereiken door het minimale te doen.” Dat is dus precies het punt hier.

Het is zoals één der grootste schrijfsters van de 20ste eeuw het stelde. In haar autobiografie verklaarde Agatha Christie, de moeder der misdaadverhalen namelijk: “Ik denk niet dat noodzaak de moeder der uitvindingen is. Uitvindingen, in mijn opinie, zijn een direkt gevolg van nietsdoen, en waarschijnlijk ook van luiheid. Om jezelf moeite te besparen.” Ze had gelijk.