Hoe bent u autistisch? Doe de zelftest.

Ja u leest het goed. Het gaat bij deze zelftest niet om welke eigenschappen bij autisme horen en of u deze wel of niet bezit. In plaats van het opsommen van de stereotype schets van de ‘standaard autist’ waarmee het eenzijdige maatschapplijke beeld van autisme nog dieper ingebakken wordt, wil ik u het individuele aspect van autisme demonstreren. Stel dat u zelf op een dag autistisch zou worden, hoe zou u zich dan gedragen? Wat voor een autist zou u zijn? Bent u dan nog wie u nu bent? Het algemene beeld van autisme draait momenteel vooral om kenmerken als ‘egocentrisch’ en ‘kinderlijk’ gedrag, zoals ‘geen rekening houden met anderen’ en ‘snel uit de slof schieten bij een conflict’. Ik wil bepleiten dat dit beeld totaal niet raakt aan de kern van wat autisme werkelijk is. Lang niet alle mensen met autisme gedragen zich zo en de meeste mensen die zich wel zo gedragen zijn niet eens autistisch. Het genoemde gedrag is een mogelijk, maar niet noodzakelijk gevolg van gehinderde communicatie, zoals dat wèl altijd voorkomt bij autisme. Ook mensen die geen autisme hebben kunnen het gedrag vertonen wanneer hen de normale communicatie wordt ontnomen.

U kunt zelf nagaan hoe u zou zijn als autist door uzelf te observeren als automobilist. Het verkeer vormt een alledaagse situatie waarin iedereen een communicatieve beperking heeft, vergelijkbaar met hoe autisme mensen beperkt in hun communicatieve mogelijkheden: Op de weg zitten alle automobilisten opgesloten in een zware metalen kist met wat raampjes naar de buitenwereld. Men is genoodzaakt om in deze toestand om te gaan met andere bestuurders van zo’n kist en is dikwijls van elkaar afhankelijk. Er moet onderhandeld worden over zaken als invoegen en men probeert continu de intenties van een ander te beoordelen aan de hand van het rijgedrag. De echte intenties van een ander zijn lastig na te gaan omdat verbale communicatie erg moeizaam gaat en lichaamstaal niet te lezen is. Een van de gevolgen hiervan is dat als een automobilist iets stoms doet er vaak geen enkele mogelijkheid is om te zien of hij/zij dat met of zonder opzet doet en of de eigen fout ingezien wordt of niet. Men kan zo bijvoorbeeld al snel concluderen dat iemand die afsnijdt een slecht en hatelijk persoon is. Dit kunnen sommige mensen ook nog relateren aan het type auto. Of dit een juiste conclusie is, of dat de persoon het niet met opzet deed, zul je in elk geval nooit weten voordat je de bestuurder persoonlijk leert kennen.

De communicatieve beperkingen in het verkeer hebben een verschillende uitwerking op verschillende automobilisten. Sommigen bestuurders stellen zich passief op en proberen zich slechts zo goed mogelijk aan te passen aan het weggedrag van anderen. Sommigen zijn actief en proberen hun eigen kennis van autorijden over te dragen aan wie ze denken dat het nodig heeft. Vanwege het communicatieprobleem kan dit laatste helaas alleen door middel van bumperkleven, afsnijden, slingeren, de weg blokkeren, geen ruimte over laten voor invoegen, toeteren, het maken van corrigerende handgebaren of heel erg hard schreeuwen. Maar wat moet, dat moet, zo goed en zo kwaad als dat gaat; “choose your weapon”. Sommige automobilisten blijven gewoon kalm als ze gehinderd worden door een ander; accepteren dit als een onvermijdelijk aspect van het verkeer, waarin je nou eenmaal niet de enige bent, niet iedereen hetzelfde wilt en denkt als jij, en iedereen weleens een foutje maakt (vooral die anderen). Sommigen winden zich daarentegen juist erg op als ze het oneens zijn met het gedrag van andere automobilisten. Deze agressie kan soms zelfs leiden tot volledig verlies van zelfbeheersing. Het komt weleens voor dat een automobilist in blinde woede een andere klemrijdt voor een woordenwisseling of hem of haar zelfs lichamelijk toetakelt. Sommige mensen kunnen erg snel gefrustreerd raken wanneer ze hun ongenoegen niet of niet afdoende aan een ander kunnen duidelijk maken. Het is erg interessant om te zien wat communicatieve beperkingen voor gevolgen kunnen hebben voor het gedrag van mensen.

Net als de auto heeft autisme verschillende uitwerkingen op verschillende personen. Er is een aantal personen dat vaak kinderlijk of aggressief gedrag vertoont in moeilijke situaties, maar er zijn er nog veel meer die dat probleem niet hebben. Om enig idee te krijgen van wat er met u zou gebeuren als u zelf autistisch zou zijn, zou u zich kunnen voorstellen hoe u in het drukke verkeer rijdt waar mensen u continu hinderen met langzaam rijden of allerlei gevaarlijke manoeuvres; al dan niet kwaadwillend bedoeld en dikwijls ook om uw rijgedrag te corrigeren naar hun eigen inzicht. Om dan ook enig idee te krijgen van de bijkomende zintuigelijke ervaring bij autisme kunt u zich nog voorstellen dat iedereen ’s nachts met groot licht rijdt en er de hele tijd om u heen getoeterd wordt. Houdt u het hoofd nog koel in het verkeer? Hoe denkt u over uw stuntelende mede weggebruikers? Hoe laat u ze weten hoe u over ze denkt en wat u wilt? Raakt u gefrustreerd of bent u het toppunt van zelfbeheersing? Heeft u een kort lontje of rijdt u met uw hart.nl?

Mensen met autisme proberen er in elk geval het beste van te maken, zonder advies van ideële reclamecampagnes. Ieder op zijn/haar eigen manier. Ze kunnen niet anders, ze zijn ook maar mensen. Hopende dat er snel een afslag komt naar een rustige plek zonder verkeer, om de auto veilig aan de kant te kunnen zetten. Omgangsproblemen bij autisme kunnen, net als in het verkeer, alleen voorkomen worden als iedereen zijn best doet om de communicatie te herstellen. Het is niet de autist of automobilist zelf die contactgestoord is. Contact bevindt zich tussen mensen, niet in één persoon. Tussen u en ik. De beperking stoort naar twee kanten. Als het u stoort, stoort het mij op dezelfde manier in mijn contact met u. Daarom moet de hindernis ook van beide zijden worden overwonnen. Dit is niet onmogelijk, maar vraagt wel een goede, positieve inzet en vooral veel geduld. Voorzichtig en terughoudend zijn met het trekken van conclusies. U kunt natuurlijk ook gewoon de auto laten staan en gaan fietsen. Niet iedereen heeft dat voorrecht.

Zo te zien moet ik mijzelf rekenen tot de ijdele automobilisten met de ambitie anderen te laten nadenken over zichzelf. Als het u heeft geïrriteerd dan spijt mij dat voor u. Ik kon mezelf weer eens niet inhouden om mijn mening te uiten en dit was het beste wat ik kon bedenken.