Horen, zien en zwijgen

Ben je liever doof of blind? Ik vraag het me wel eens af. Iedereen antwoordt op deze vraag verschillend, de een denkt dat blind zijn minder erg is, de ander dat doof zijn minder erg is. Een dove zal antwoorden dat hij liever doof is, een blinde zal zeggen dat hij liever blind is. Als je blind bent kun je moeilijker ergens heen gaan, je weet niet hoe je omgeving eruit ziet, je ziet geen gezichten en je kunt niet lezen in deze maatschappij van tv, internet en sms. Als je de deur uitwilt heb je hulpmiddelen nodig als een geleidehond en een blindenstok. Op computers zit een brailleregel waarmee je toch dingen van je scherm kunt lezen, en er bestaan printers die in braille printen. Mensen zien ook aan je dat je blind bent en zullen makkelijk hulp aanbieden.
Als je doof bent mis je gesproken communicatie en geluiden. Je kunt niet horen wat iemand zegt, je hoort geen waarschuwingsgeluiden als alarmen en sirenes of omroepen op stations. Je kunt moeilijker praten doordat je jezelf niet hoort. Mensen zien niet aan je dat je doof bent, dus zullen ook niet vragen of je hulp nodig hebt en zelfs misschien eerst denken dat je achterlijk bent voor ze erachter komen dat je alleen niet goed kunt horen. Je kunt natuurlijk wel lezen, liplezen als iemand duidelijk praat, gebarentaal gebruiken, schrijven en lezen. Ook kun je voor gesprekken gebruik maken van een doventolk.

Wat is dan het ergste, doof of blind? Ik denk dat daar geen verschil in zit. Het ergste is doof én blind. Je ziet helemaal niks of alleen het verschil tussen donker en licht en soms wat kleuren. Je kunt niet meer afgaan op je gehoor, want ook dat is niet te vertrouwen. Je hoort helemaal niks of geluiden worden vervormd, je hoort niet wat mensen zeggen. Het is donker en stil om je heen. Je bent afhankelijk van tast, geur en smaak. Zien en horen werkt op een afstand, mensen vangen er prikkels van ver mee op. Je wereld wordt beperkt tot wat je kunt voelen, en ruiken, daarbuiten bestaat de wereld niet omdat je hem niet kunt waarnemen. Communicatie is erg lastig geworden. Was je doof en ben je blind geworden, dan beheers je waarschijnlijk gebarentaal en kun je gebruik maken van 4-handen gebaren, woorden spellen in de hand of een systeem van tikjes in je hand. Was je blind en ben je doof geworden, dan kun je braille lezen en, als je het geleerd krijgt, het tiksysteem en spellen in de hand. Tenzij je 4-handengebaren kan gebruiken, moet je alles spellen en wordt alles gespeld. Communicatie met andere mensen is lastig en gaat langzamer dan spreken of gebaren. Je kunt gebruik maken van een tolk die gespecialiseerd is in doofblind tolken. De tolk bepaald op zo’n moment wat je wel en niet ‘hoort’ én ‘ziet’, omdat die bepaald wat belangrijk genoeg is om te vertellen over je omgeving en het gesprek.

Naar huis toe fietsend zie ik de veranderende kleuren van de bladeren, water dat rimpelt door de wind en hoor ik het ruisen van de takken, het kwaken van eenden. Thuis zet ik een dvd’tje op en geniet ik van de beelden en de prachtige filmmuziek. Ik ben blij dat ik al mijn zintuigen heb.