Omgaan met politie in Indonesie

Als westerling omgaan met de Indonesische verkeerspolitie is even moeilijk als voetballen in een porceleinwinkel, maar dat voelt de modale Indonesische politieman intuïtief ook zo aan. Op hun eigen volk kunnen de agenten ongestraft hun machtswellust, hun onbeschoftheid, en hun inhaligheid botvieren, maar met een blanke ligt dat enigszins anders. Daar zijn een aantal redenen voor. De verkeerspolitie heeft van hogerhand bevel gekregen om vriendelijk te zijn tegen vreemdelingen, niet uit menslievendheid, maar omdat er financiële belangen op het spel staan. De regering heeft namelijk beslist dat het jaar 2008 het ‘Visit Indonesia Year’ is. Elke westerling moet dus als een toerist beschouwd worden die de economie stimuleert.

Een tweede reden voor hun vriendelijkheid is dat de agenten achter elke blanke een geheimzinnige macht vermoeden die men een ambassade noemt. Die ambassade zou wel eens boze woorden kunnen influisteren in het oor van een enorm hooggeplaatste overste, of zelfs een minister kunnen interpelleren, en dan worden zij bij hun chef op het matje geroepen, wat in dit land een heel onaangename belevenis is.

Een derde reden is dat men dient op te passen met die westerlingen omdat zij verduiveld geniepig te werk kunnen gaan, wat bewezen werd door het optreden van een Canadees echtpaar. Toen een poltieman hun tegenhield omdat het voorwiel van hun gehuurde moto iets te ver voorbij het rode verkeerslicht stond, handelde hij als naar gewoonte door hun voor te stellen om hem dadelijk te betalen, of een halve dag te verliezen in het politiekantoor. De Canadezen betaalden, maar filmden tersluiks de hele scène met hun mobieltje. Alles was later mooi te zien op het internet : de overhandiging van de dollars, de politieman die het geld in zijn broekzak stak, en vooral het totaal ontbreken van enig officieel ontvangstbewijs.

Dat verhaal kwam op de voorpagina van elke Balinese krant. Tevergeefs voerde de politieman aan dat hij van plan was om het geld te delen met zijn oversten, die dit geld in een fonds storten dat dient voor het betalen van het schoolgeld voor kinderen van politiemannen. Erger nog, de oversten beweerden dat zo’n fonds niet bestaat, en dat zij nooit geld ontvangen van hun ondergeschikten. Er moest een zwart schaap gevonden worden, dus de politieman werd geschorst zonder wedde in afwachting van een intern onderzoek. Omdat het in Bali algemeen bekend is dat politiemannen inderdaad hun onwettige afperserijen delen met hun oversten, en dat dit geld helemaal niet dient voor de school van kinderen van politiemannen, werd er gegniffeld in de pers, maar op bedekte wijze, want de joernalist wil natuurlijk later niet het mikpunt worden van politiecontroles, of erger…

Vooral tegen het einde van de maand worden de controles verscherpt, omdat het maandsalaris van elke politieman dan al volledig uitgegeven is, en er dus wat poen moet binnenkomen. Hele straten worden afgezet met dranghekken, en iedereen wordt gecontroleerd. Zo vangt men veel vis, want er is altijd wel iets aan te merken op een voertuig. De buit is enorm. Het bedrag van de boete, die geheel in de zakken van de agenten verdwijnt, wordt vastgesteld zoals op de markt (afbieden en onderhandelen), en ook wel naargelang de kapitaalkrachtigheid van de wetsovertreder. Wie mooi gekleed is, betaalt meer. En een mooi en lief meisje betaalt minder, of geheel niets.

Het is natuurlijk beter om de politie totaal te vermijden, maar daar is wel enige geografische kennis voor vereist. Op bepaalde kruispunten zitten er altijd twee agenten in een houten hokje, maar er zijn een heel aantal wijken waar er nooit politie te zien is. Als je in de tropische hitte geen helm wil dragen en mocht je rijbewijs niet meer geldig zijn, kan je met je motorfiets nog altijd via omwegen, binnenwegen en kleine straatjes je doel bereiken zonder langs dat hokje te moeten rijden.

Vorige maand had ik het ongeluk dat een binnenweg was afgesloten voor alle verkeer wegens een religieuze processie. Nu moest ik wel de gewone weg nemen die onvermijdelijk leidde naar het hok waar altijd twee agenten zitten te loeren.Toen ik met mijn pas gekochte elektrische brommer zonder nummerplaat, zonder rijbewijs, en zonder helm voorbij hun controlepunt flitste werd ik tegengehouden, maar dat had ik voorzien. Ik had een print-out van een Indonesische website op zak waarin beweerd wordt dat een elektrische motorfiets geen gewone moto is en er dus geen nummerplaat, rijbewijs noch helm nodig is.

Ze geloofden mij. Het hielp natuurlijk ook dat ik aan hun naamplaatje kon zien dat zij Javanen waren met Islamitische namen, dus ik gooide er een paar verzen van de Koran tussendoor (die ik in het Arabisch kan opdreunen) en ik hoefde niks te betalen. Moslims zijn altijd blij als ze in een westerling een geloofsbroeder menen te herkennen.

Ik ben dan toch maar meteen naar het hoofdkantoor van politie gereden om te vragen of wat er op die website staat juist is. Mijn aankomst veroorzaakte een vrolijke opwinding. Een motorfiets die geen benzine nodig heeft ? Dat moesten ze eens uitproberen, want ze hadden zo’n model nog nooit gezien. Grootmoedig stond ik hun toe om mijn motorfiets uit te testen. Twaalf agenten reden onder luide toejuichingen om beurten als gekken rondjes op de parking.

De commissaris zei mij wel dat ik toch een rijbewijs, nummerplaat en helm nodig heb, maar toen ik hem vroeg mij het betreffende wetsartikel te tonen werd zijn uitleg nogal vaag. Ook als je een kar met paard hebt, zei hij, moet je een rijbewijs hebben. Maar geen helm, voegde hij er aan toe.

Ik heb daar een gezellig uurtje doorgebracht, en kreeg zelfs thee aangeboden. Als ik bier had gewild, zouden ze mij ook dat gegeven hebben, zover ging de gastvrijheid en vriendelijkheid wel. Net voor ik afscheid nam van die vrolijke bende krabbelde de commissaris iets op een papiertje, drukte er een stempel op, en zei dat dit een toelating was om naar huis te rijden zonder in orde te zijn met de verkeerswet, maar dat ik zo vlug mogelijk moest zorgen voor een helm, rijbewijs en nummerplaat.

Lieve mensen, heerlijke toestanden…