Paal en perk

Onlangs beklaagde een bewoner van een straat waar een tragedie heeft plaatsgevonden zich over het perkje dat door de nabestaanden van het slachtoffer als herdenkingsplek was geclaimd. Het was volgens hem tot een bedevaartsoord verworden voor sympathisanten die het geweld tegen het slachtoffer luidkeels afkeuren, met nachtelijke overlast tot gevolg voor omringende bewoners. Uit de reacties van veel sympathisanten was vervolgens af te lezen dat zij deze begriploze man het liefst ter plekke onder de zoden zouden willen stoppen. Tot zover de eerste les over sociaalwenselijk gedrag. Ze duiken in dit land steeds vaker op: groenvoorzieningen en straatlantaarns die als canvas dienen voor het menselijk drama. Het mag gerust een ziekelijke trend genoemd worden om het hele hebben en houden, lief en leed, de publieke ruimte in te slingeren. Zo ook het intiemste verdriet: het verlies van een dierbare. Vanwaar die neiging zo’n diepe wond ter bepoteling aan omstanders op te dringen? Betreft het hier een masochistische behoefte, of is het een poging de omgeving middels medelijden emotioneel te gijzelen?

De drang om een dierbare te herdenken is begrijpelijk. De noodzaak om dit buiten besloten kring te doen echter niet. Het kan heel goed zijn voor het rouwproces om een plaats te creëren waar gereflecteerd kan worden, en sommigen hebben er zelfs baat bij de plek des onheils te bezoeken. De vraag is echter of beide locaties verenigd moeten worden. Welk nut dient het een – doorgaans willekeurig – perkje in de straat dienst te laten doen als rouwcentrum? Met uitzondering van de sympathieke ramptoerist is er geen hond die daar een boodschap aan heeft. Maar hoop doet leven, nietwaar?

Een belangrijke categorie publiekelijk betreurden is de groep verkeersslachtoffers. Twee groepen eigenlijk: de slachtoffers van andermans manoeuvreren en de ‘automobilisten’. De eerste groep ongelukkig in het verkeer, de tweede groep gelukkig ook. Want niet zelden blijkt degene die zichzelf om een boom gevouwen heeft: a) een jongeman met net zoveel controle over het gaspedaal als over de hormoonspiegel, of; b) een volwassene met net zoveel controle over het stuur als over de flessentrekkerspier. Het ‘geluk’ is dan dat zij geen andere slachtoffers hebben gemaakt of nog kunnen maken.
Tot mijn spijt echter, kan ik bij het zien van hun terminals een gevoel van sociaal onrecht niet volledig onderdrukken. De minachting voor andermans lijf en leden van de ontspoorde bomenknuffelaar wordt tot in lengte van jaren met dagelijkse bloemenzeeën levend gehouden, terwijl mij met 15 jaar slachtoffervrije verkeersdeelname nog geen verlepte roos ten deel valt. Zijn we volledig de weg kwijt met z’n allen?

Ongeacht de toedracht van het verscheiden, lijkt elke verkeersdode recht te hebben op een drive-by-mausoleum. De dagelijkse hindernisbaan die bestaat uit verkeersborden, rotondes, drempels, paaltjes en medeweggebruikers kan immers best een persoonlijk tintje gebruiken. Dat de door alle pracht en praal afgeleide bestuurder van een passerend voertuig vervolgens beslag legt op de aangrenzende kavel, daarbij een nieuwe lichting achterblijvers in rouw dompelend, lijkt de eerste generatie nabestaanden echter niet te deren. Gedeelde smart is halve smart.

Natuurlijk fleuren al die dodenkransen de boel wel op, maar het blijft een vreemde gewaarwording om zich tot diep in Donker Limburg in de Bollenstreek te wanen. Is het echt een goed idee om Nederland tot één openbare begraafplaats te maken? Wat mij betreft wordt er paal en perk gesteld aan de versterving van de publieke ruimte. Anders is het leed niet meer te overzien.