Polyphemus

Met het oog op de toekomst is onlangs het reisdocument met vingerafdrukken geïntroduceerd. Wie bij het stadhuis een nieuw paspoort of een nieuwe Nederlandse identiteitskaart aanvraagt, zal voortaan de handen uit de mouwen moeten steken, waarna deze op de gevoelige plaat worden gelegd. Doel van dit alles is om misbruik van reisdocumenten zoveel mogelijk tegen te gaan. Een lovenswaardig streven, maar zien de voorvechters van steeds verder geavanceerde middelen tegen fraude en criminaliteit ook de schaduwkanten van hun technologische kruisvaart? Criminaliteit is al zou oud als het bestaan van de sleutel en het slot, waarschijnlijk zelfs ouder. De strijd tegen de criminaliteit is dan ook een strijd tegen de menselijke natuur. De drang naar bezit en competitie zit in onze genen en slimmer zijn dan de ander is het fundament van onze evolutie. Waar de ene primaat steeds ingenieuzer middelen toepast om zijn rijkdom – al dan niet zelf langs illegale weg verkregen – te verdedigen, wordt de andere primaat steeds creatiever in het vinden van manieren om die verdediging te omzeilen en de rijkdom over te nemen. De evolutie houdt nooit op.

Nu is het veel te idealistisch om te denken dat we kunnen terugkeren naar een wereld waarin ’s nachts de deuren niet op slot hoeven. Die tijden zijn voorgoed voorbij. Het geloof dat men steeds dichter bij de onkraakbare beveiliging komt, is echter niet minder naïef. En niet alleen omdat het een gebed zonder eind is, maar ook omdat het ons een rijkdom kost die veel groter is dan materiële welvaart: vrijheid. Want wat blijft er van onze vrijheid over als zij moet worden bewaakt door een immer groeiend arsenaal aan paswoorden, controlepoortjes en beveiligingscamera’s?

Een andere schaduwkant van de toenemende bemoeilijking van illegale zelfverrijking is dat de criminaliteit steeds agressievere vormen aanneemt. Een crimineel die niet zo handig is met de nieuwste technieken kan altijd nog terugvallen op een simpel doch doeltreffend middel: grof geweld. Is de pinautomaat niet happig op het valse bankpasje, dan trek je het hele geval toch met wat kettingen uit de muur? Is een huis in afwezigheid van de bewoners een onneembare vesting, dan overval je ze toch gewoon als ze ’s avonds open doen voor de pizzakoerier? Het doorzettingsvermogen van de hedendaagse crimineel mag nooit onderschat worden.

In dat licht bezien, baart de opmars van de biometrische beveiliging mij zorgen. Want voortaan zal er op de man gespeeld worden. En niet alleen door controlerende instanties die u steeds diepgaander visiteren, maar vooral ook door even doortastende criminelen. Zo kan de oplossingsgerichte crimineel in het geval van de vingerscan volstaan met een groot snijwerktuig… en een vers bosje geregistreerde vingers.

Gruwelijk? Dan zal ik de frauduleuze mogelijkheden bij de irisscan maar niet benoemen… Laat ik slechts de hoop uitspreken dat de voorstanders van vooruitstrevende beveiliging geen blinde vlek voor de realiteit ontwikkelen. In het land der blinden is éénoog immers koning.