Ruimtelijke Herordening: oefening 1

Iedereen kent het gevaar van stereotypes, net zo goed als iedereen de stereotypes kent. Als iemand herhaalt dat Nederlanders zuinig zijn, ga je te ver, om een heel volk in één pot te lumpen en labelen. Maar ik vind wel, dat stereotypes soms niet ver genoeg gaan. Bijvoorbeeld: Nederlanders zijn zuinig. Oké: Nederlanders hoeven maar één kindje met dunne armpjes op televisie te zien, en het geld stroomt binnen, Godzijdank. Maar ik heb het over een andere soort zuinigheid, een emotionele, sociale zuinigheid die ik regelmatig tegenkom.

Dit gaat niet weer over die ouwe koek uit een dichte trommel, terwijl dat wel Het Standaard voorbeeld is (en terecht ook). Maar, ik kom een [i]sociale[/i]zuinigheid in verschillende vormen overal tegen, een soort emotionele kortsluiting, die men op moeders knie leert.

Deze eigenschap is vaak verbonden met de Nederlandse nuchterheid. Nederlanders prijzen nuchterheid op een veel te overdreven manier. Te veel of te enthousiast “dank je wel” zeggen of complimenten geven, komen als ongeloofwaardig over, of nog erger, bereiken al snel het niveau van [i]slijmen[/i]. Slijmen! Bluh! Wat een akelig woord voor een beetje enthousiasme.

Item: Gisteren was ik bij een vriendin, wier kleine jongen stond te hangen en te zeuren dat hij zijn puzzel nergens kon vinden. Mama moest hem zoeken.
“Hoe moet je dat aan mij vragen?”
Ineens liet hij haar los en stond rechtop.
“Mama, wil je me helpen om mijn puzzel te vinden alstublieft?” zei hij braaf.
“Ja schat, zo hoort het.” En samen liepen ze weg. Maar niet voordat vaderlief zijn zoontje nariep: “Slijmerd!” Dit bedoel ik nou! Want met kusjes of knuffels geven krijg je dezelfde reactie. Als Nederlands kind leer je twee dingen tegelijk: beleefd en lief zijn, maar zuinig aan doen, anders zit je te slijmen. De grens ertussen kan ik niet invoelen.

Bij mij mag je “dank je wel” lekker een paar keer herhalen, en ik ben niet vies van een compliment. Maar in Nederland wordt men hier onrustig van. Van complimenten mag je je niet zo veel aantrekken. Je moet niet al te blij zijn met jezelf, zelfs als je iets bijzonders hebt gedaan. Zo geweldig ben je niet! Nuchter blijven! Het lijkt of, met complimenten, Nederlanders worstelen met de spanning tussen plezier en wantrouwen. Het is verdacht, ongeloofwaardig, oppervlakkig, nep, [i]er wordt geslijmd[/i].

Item: Een vriendin en ik trakteren onze Nederlandse docent op een etentje. Met glazen omhoog hebben wij getoost: “Bedankt voor al jouw geduld, inzicht, gezellige instructie en steun!” Voordat ik het glas tegen mijn lippen had protesteerde ze al: “Nee joh, jullie bedankt, want ik heb zo veel plezier met jullie!”
Oerhollands, onze lieve lerares. Ik weigerde om [i]één slokje[/i] te nemen, voordat zij onze complimenten binnenliet! En het duurde wel even, want dat was voor haar een buitengewoon concept. Maar dat moest zij leren van ons, vervelende, oningeburgerde wilde complimentenslingers!

Waarom niet gewoon erin geloven en ervan genieten? Bescheidenheid en/of angst voor manipulatieve slijmerds? Deze terughoudendheid, afstandelijkheid, sluit aan bij nog een stereotypisch Nederlands gedrag…

Misschien is deze kleinheid in emotie samengebonden met het tekort aan ruimte. Ook een stereotypisch beeld van Nederland, dat alles hier zo klein is: er is weinig ruimte voor natuur, eetkamers, grotere koppen koffie, taal constructies zo als binnen liet, Oer Hollands, terug houdend en open staan, laat staan dikke vette dank-je-wels en complimenten!

“Doe eens normaal!” wordt vaak geroepen. Met andere woorden: doe niets opvallend, lelijk of lief. Jammer, want terwijl nuchterheid en het normaal doen bewonderenswaardig zijn, zijn ze ook niet een [i]ietsje pietsje saai[/i]? (oops! Hier komen wij nog een stereotype tegen!) Maar een beetje drama, een beetje warmte en kleur kunnen wij toch verwelkomen in dit platte grijze kikkerland?

Nederlanders! Jullie kunnen 10 stereotypes afmaken in één klap! Alleen door open te staan voor iemand die ‘te’ vriendelijk is, sla je zuinigheid, afstandelijkheid, saaiheid, kleinheid en de achterdocht dood! Oké oké, misschien zijn dat maar 5 stereotypes, misschien niet helemaal ‘afmaken’ maar alleen ‘verminken’. Ik overdreef!!!! Nou en! [i]Mag dat dan niet?????????????[/i]