Zwembad Kapelstraat en Stalin

Vroeger was zwemles een verplicht nummer. Als je ouders je niet stuurden, dan was er ‘schoolzwemmen’. Niemand ontliep zijn lot. Een ‘naargeestig lot’, dat was het.

Ik leerde begin jaren ’50, als zesjarige, zwemmen in zwembad Kapelstraat te Hilversum. Bij de bouw in 1937 was dat een ultramoderne inrichting, gericht op ‘sportzwemmen’ en ‘genoeglijkheidszwemmen’. Dat laatste heb ik niet ervaren.

Als ik nu naar de foto’s uit die tijd kijk, begrijp ik dat maar al te goed. Met alle ramen ‘getralied’ leek het van buitenaf al op een gevangenis uit de Oostkant van Europa. Het grensde, heel toepasselijk, direct aan het politiebureau. Na binnenkomst via de toegangsdeur, liep je aan tegen een glazen kooi met luikje voor betaling van kaartje of vertoning van je abonnement. De stevige tante in het receptie-aquarium had de uitstraling van iemand die zojuist de inhoud van een asbak had opgegeten.

Via de kleedhokjes bracht mijn moeder mij de eerste keer, als bibberend en angstig jongetje en al door leeftijdsgenoten voorbereid op wat mij te wachten stond, naar de zwemjuffrouw. Het woord ‘klantvriendelijkheid’ moest nog worden uitgevonden. ‘Doen wat ik zeg’. Alle begin vond plaats in het zo genaamde ‘pierenbad’; watergewenning en de eerste onderdompelingen. Als je dit achter de rug had, dan werd het tijd voor de hengel; een martelwerktuig waaraan je angstig in het water werd gehangen. Een ‘kenau’ in witte jas bulderde instructies. Ik was bang voor de verdrinkingsdood. Hetzelfde gebulder klonk later, toen ik  achter een de witte haak van een lange stok de eerste losse schoolslagbewegingen maakte. In deze sfeer behaalde ik mij diploma’s. De dood of de gladiolen.

Ik kwam er overigens nog genadig vanaf, want in dit zwembad was de heerser een beroemde en beruchte zwemtrainer; Jan Stender. Ik zag de huilende arme zielen die hem waren toevertrouwd, nog harder beven dan ik. Wat kon die man schreeuwen! Hij deinsde er niet voor terug zijn onwillige klantjes gewoon in het water te gooien. 

Jan werd de ‘beul van Hilversum’ genoemd en door de zwembond wegens een ‘niet pedagogische aanpak’ afgeserveerd. Maar ik zou hem tekort doen als ik niet zou vermelden dat zijn trainingsmethoden Nederland een reeks zwemkampioenen heeft opgeleverd; bij voorbeeld Nel van Vliet, Geertje Wielema, Mary Kok , Judith de Nijs e.a.Zij kunnen ook alles kunnen vertellen over de goede kanten van deze ‘beul’.  

In deze column staat de ervaring van een kind van zes. De leeftijdsgenoten van nu leren zwemmen met ‘easy swimmethoden’, swimfun’,’personal swimming’ en  ‘knuffelzwemmen’  in al dan niet subtropische zwemparadijzen.

De stalinistische zwemomstandigheden hebben mij gemaakt tot iemand die nog steeds een bloedhekel heeft aan zwemmen.Maar als je mij nu in het water gooit, dan zal ik wel gewoon wegzwemmen. Ik moet jullie dat echter ten stelligste  ontraden, want ik ben inmiddels een erg groot ‘bommetje’.