Topische antwoorden op topische vragen

Willem Drop introduceert het begrip ’topische vragen’ in zijn boek Taalbeheersing: handboek voor taalhantering. Hij doet dat in 1974 te Utrecht. Hij heeft liefde voor de taal als hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. Hoe kan je dit beter tot uiting brengen dan in een boek. Het is goede PR voor de universiteit en hij kan putten uit universiteitsgelden cq salaris voor de uitgave van zijn boek.

Hermagoras van Temnos, Griekse stoïcijnse filosoof, ging hem al eeuwen geleden voor met de formule: Quis, quid, quando, ubi, cur, quem ad modum, quibus adminiculis (Wie, wat, wanneer, waar, waarom, op welke wijze, met welke middelen). Dat deed Hermagoras om en nabij de eerste eeuw voor Christus te Rome. Omdat hij graag wilde uitblinken als orator en als onderwijzer in retorica. Naar verluidt deed hij dat luidkeels op een groot plein, en publique en gratis. Geen enkele oratie vond daarna nog genade zonder beantwoording aan deze bijna heilig verklaarde formule.

Let wel. Naar verluidt met dt, aldus Jan Renkema in zijn Schrijfwijzer (eerste uitgave 1979 te Amsterdam). Jan Renkema hield ook van duidelijke taal en daarom schreef hij een schrijfwijzer. Het volgende citaat uit de Schrijfwijzer en website www.onzetaal.nl dient als exemplarisch voorbeeld.

“De uitdrukking naar verluidt krijgt een t, omdat het afkomstig is van naar het verluidt.” Hierbij is verluiden gebruikt in de betekenis ‘bekend worden’; volgens het Woordenboek der Nederlandsche Taal is dat de kernbetekenis ervan. Verluidt is dus oorspronkelijk een derde persoon enkelvoud met de vorm stam + t: verluid + t = verluidt. Het onderwerp het is weggevallen – waarschijnlijk door frequent gebruik. De constructie is te vergelijken met naar (het) nu blijkt, waarin ook een derde persoon enkelvoud staat. De constructie wordt ook vaak geïnterpreteerd als verkorting van naar verluid wordt; de juiste spelling zou volgens die interpretatie verluid moeten zijn. Toch wordt verluidt al lange tijd als algemeen aanvaarde spelling gezien. Het lijkt erop dat men op enig moment de knoop heeft willen doorhakken en toen heeft gekozen voor naar verluidt; u kunt dus het best die vorm gebruiken.

Einde citaat.

En dit allemaal, lieve lezer, dit allemaal ter voorkoming van letterstampot. Precies wat Jan Renkema nu net niet wil. Letterstampot.

Om over tekstverklaring maar te zwijgen. Ik val u daarom ook niet verder lastig met andere klassieke inzichten in tekstverklaring zoals de algehele afstemming op doel en publiek. Ik volsta in deze met slechts een beantwoording op de topische vragen, een beheersbaar instrumentarium voor beter onderling verkeer en duiding.

Mien Topisch (zonder A)

Bronnen:
http://nl.m.wikipedia.org/wiki/Topische_vragen
http://nl.m.wikipedia.org/wiki/Willem_Drop_(taalkundige)
http://nl.m.wikipedia.org/wiki/Hermagoras_van_Temnos
https://www.uitgeverijboom.nl/boeken/algemeen/schrijfwijzer_9789461056962/