Provocerend gedicht

In de ontvangsthal van het gebouw van de Verenigde Naties in New York bevindt zich een ‘provocerend’ gedicht. Het gaat als volgt:

‘Of one Essence is the human race,
Thusly has Creation put the Base;
One Limb impacted is sufficient,
For all Others to feel the Mace.’

In mijn eigen woorden: ‘Het mensenras is één geheel. Zo heeft de schepping de basis gelegd. Als één mens getroffen wordt, is dat voldoende voor alle anderen om die slag te voelen.’ Een mooie gedachte. Hij is humanistisch, omdat hij geen enkel mens uitsluit van het grote Geheel. Hij is religieus, want hij drukt de verbondenheid uit van alle mensen met elkaar en met de wereld – of je nu gelovig bent of niet. Hij is modern, want de gedachte erachter werd pas gemeengoed in de twintigste eeuw.
De Verenigde Naties worden door allerlei staten, uit eigenbelang, ondermijnd; niet in de laatste plaats door de VS. Toch kan de VN een lichtbaken zijn in een wereld waarboven zich donkere wolken samenpakken. We moeten het gedachtegoed dat aan de VN ten grondslag ligt dan ook koesteren en beschermen, al zal de Verenigde Naties een organisatie van volkeren moeten worden i.p.v. een organisatie van staten!
Natuurlijk wilde ik weten van wie dit gedicht is. Vast een Amerikaan of Europeaan uit onze tijd, dacht ik. Het blijkt geschreven te zijn door Sa’di Shirazi, een Perzische wereldreiziger, dichter en denker. Hij schreef poëzie over wijsheid, rechtvaardigheid en goed bestuur, over de liefde, erotiek, over mystiek en over morele kwesties als oprechtheid en sociale rechtvaardigheid. En, o ironie, hij was moslim. U weet wel, een aanhanger van de islam, die ‘achterlijke’ godsdienst waartegen ‘beschaafde’ lieden zo tekeer gaan. En… hij leefde van ca. 1212 tot 1292. Twee eeuwen vóór de grote Nederlandse humanist en wereldburger Erasmus van Rotterdam en vier eeuwen vóór de grote wijsgeer Benedictus de Spinoza, leerde Sa’di ons al dat de mensheid in wezen en naar aard één is. Nu we een wereldwijde hetze tegen ‘de’ Islam beleven en islamextremisten een heilige oorlog tegen ‘het’ Westen voeren en ‘the war on terrorism’ aan een nieuw ‘hoogtepunt’ toe is, leek het me nuttig op de schrijver van deze dichtregels te wijzen. De orkaan van geweld en stompzinnig racisme en nationalisme zal óóit weer gaan liggen. Ook en juist dan zullen zijn woorden hun glans behouden hebben. Sa’di was zijn tijd ver vooruit. Salaam. Vrede.

© Jan Bontje 2004