Taal

“Ergens” tussen Sinterklaas en Kerst is het weer zover. Dan verschijnt in het statige decor van Haagse regeringskringen onze door velen geliefde en door misschien wel even zovelen verguisde hoofdnieuwslezer van het openbare net om ons te verleiden mee te doen aan het Groot Dictee van de Nederlandse Taal. Hij kan mij er niet meer toe overhalen. Omdat ik er veel te veel fouten in maak. En omdat ik dat niet erg vind. Onze eigen taal redelijk tot goed beheersen en kunnen gebruiken vindt ik heus wel belangrijk. Maar de regels voor het gebruik voor die taal worden om de haverklap gewijzigd en vaak vraag je je dan af of dat wel zo nodig was. Is het wel een verbetering of maakt het de indruk alleen maar ingewikkelder te zijn geworden ? Voor mij al te vaak het laatste.

Neem nu die “tussen-n”. Eens was er de regel dat die tussen-n op zijn plaats was als het woord deed denken aan een meervoudsvorm en dat die er niet hoorde indien er sprake is van een enkelvoud. Een ei is duidelijk van één kip en dus een kippe-ei en het onderkomen waar die kippen huizen is een kippenren want er lopen er daar misschien wel honderden. Maar wat moet ik met een hartenkreet, een kerkenraad en een ruggengraat. Mijn gevoel zegt: weg met die “n” in deze woorden. Dat neemt niet weg dat “alles went”: allengs is mijn aversie tegen deze spelling wel wat afgenomen maar in beginsel zeg ik nog steeds:
voor mij hoeft het niet.

In zo’n dictee is een groot aantal woorden opgenomen waarvan de doorsnee taalgebruiker nooit gebruik maakt, noch mondeling, noch schriftelijk. Is het dan zo erg dat hij de spelling “volgens het groene boekje” niet kent ? En bovendien: aan wie zal het nog opvallen indien een foutieve spelling wordt gebruikt ? Het zullen wellicht alleen de weinigen zijn die zich zo met de taal verknocht voelen dat zij zich candideerden voor deelname aan het groot dictee.

Om de logica in de regels voor gebruik van koppeltekens, trema’s, apostrof en dergelijke te doorgronden moet je wel heel veel taalkennis en –gevoel hebben. Ik doe daarom wat dit betreft maar wat: in de hoop dat het goed is.

Ben ik dan een taalbarbaar ? Dit gevoel heb ik zeker niet. In tegendeel. Een bekend voorbeeld van verkeerd taalgebruik is te vinden bij de persoonlijke voornaamwoorden. “Hun” in plaats van “zij”: luister maar eens naar wat “voetbaldeskundigen” in hun praatprogramma’s daarbij presteren. En zo mogelijk nog dieper geworteld is het gebruik van “hun” als het “hen” moet zijn. Dagelijks tref je in krantenartikelen (vooruit, mijn gevoel zegt dat de tussen-n hier wel hoort) daar ettelijke voorbeelden van aan. Daar erger ik me aan. Hoe vaak hoor je dan: “Daar irriteer ik me aan” Fout: irriteren is geen wederkerig werkwoord.

Wat me ook steevast opvalt is het verkeerd gebruik van de regels voor d’s en t’s in werkwoordsvormen (tegenwoordige tijd, verleden tijd, voltooid deelwoord, idem bijvoeglijk gebruikt). Alhoewel dat wel al van heel lang geleden dateert is de schoolse kennis die me daarvan werd bijgebracht goed blijven hangen. Of werd daaraan veel meer waarde gehecht toen ?

En tenslotte nog dit: heeft het nog zin je druk te maken over taalgebruik als op allerlei manieren goed nederlands wordt vervangen door vooral engels woordgebruik. En niet alleen engels, ook frans,. duits en andere talen vinden een plekje tussen het nederlands. Voor wie dat allemaal nog niet ver genoeg gaat is er een geheel nieuwe wereld open gegaan door het cybertaal-gebruik van internet en mobieltjes. Zou het er nog van komen dat elkaar begrijpen voldoende is en hoe je het zegt of schrijft er helemaal niet meer toe doet ?