Valse getuige

Achter het raam staan op een paar meter afstand zeven vrouwen. Ze kijken strak mijn richting uit, terwijl ze een bordje onder hun kin houden. Nummers een tot en met zeven. ‘Neem er rustig de tijd voor’, zegt de agent naast me. Mijn blik gaat langzaam de rij af. Ik bekijk hun gezichten, hun haren, houding, handen. Ik ga weer terug van rechts naar links en probeer tevergeefs iets te herkennen in de personen voor me. Mocht ik ooit de rol van getuige krijgen in zo’n Oslo-confrontatie dan ben ik vast en zeker een ramp. Ik begrijp niet hoe iemand een dader uit zo’n rijtje kan herkennen. Ik ben echt heel slecht in het me voor de geest halen van personen. Een bruikbaar signalement zul je van mij niet krijgen.

Stel je doet je ogen dicht en je denkt aan je buurvrouw. Kun je me vertellen hoe haar wenkbrauwen eruit zien? En haar tanden, zijn ze wit, staan ze recht? Zou jij haar neus uit twintig voorbeeldneuzen kunnen kiezen? Ja, misschien jij wel. Maar ik dus niet. Echt niet. Ik twijfel nu zelfs of ze een bril heeft. Vreemd is het wel. Waarschijnlijk kijk ik gewoon niet goed genoeg. Of het heeft mijn interesse niet. Misschien is het een aangeboren afwijking, dat ik me dit soort dingen niet kan herinneren.

Zaterdag las ik een voor mij geruststellend artikel in de Volkskrant over een onderzoek in Maastricht. Twee jonge vrouwen hebben twee weken lang op De Markt aan wandelende voorbijgangers de weg gevraagd naar een plein en een restaurantje. Daarna werden de voetgangers opgevangen door onderzoekers en werd ze verzocht om uit zes portretfoto’s een van de twee vrouwen te kiezen. Na de keuze zat er een addertje onder het gras; de onderzoekers hielden een andere foto dan het gekozen plaatje omhoog en vroegen de getuigen waarom ze voor die foto hadden gekozen. Maar liefst vier op de tien proefpersonen had niet door dat hun foto verwisseld was.
Ik zou zeker bij die veertig procent hebben gehoord, maar veertig procent is toch bijna de helft.

Binnenkort ga ik het meemaken, dan zal er een beroep op mijn geheugen worden gedaan. De boswachter van natuurgebied de Kampina heeft me herhaaldelijk verzocht om de rampzalige wandeling van vorig jaar over te doen. De wandeling waarbij ik stevig werd aangevallen door een koe. Ik stond niet meteen te trappelen om terug te gaan naar die plek, maar wil het nu toch doen. Als ik denk aan dat ongeluk voel ik schrik, paniek zelfs. De koe die op me af rent, de ambulance, de onderzoeken in het ziekenhuis. Maar mijn herinneringen aan de aanval zelf zijn vervaagd. De koe was wit. Dat weet ik omdat ik het mezelf vaak heb horen zeggen, maar ik zie haar niet scherp voor me. Hoever stond ze van me af? Dat is me zo vaak gevraagd dat ik op gegeven moment begon te twijfelen. En stond haar kalfje nu links van mijn pad of rechts? De beelden zijn niet helder, ik durf het niet meer met 100% zekerheid te zeggen. Een betrouwbare getuige zal ik niet zijn.

‘De herinnering is als een hond die gaat liggen waar hij maar wil’, schreef Douwe Draaisma in een boek dat ik van hem heb gelezen. Hoe waar en ja, woorden en zinnen als deze, die herinner ik me dan weer wel.