De Boef en de Bengel

Hij stond voor mijn deur met een grote kist sinaasappels. “Hier, voor jou. Pers er elke dag een paar uit en je bent er zo weer bovenop.” Snotterig keek ik hem aan: “Waar heb je die nou vandaan?” “Bij de groenteboer geleend,” lachte hij, met zijn schavuitensmile. “Breng ze dan maar gauw terug, voordat je moeilijkheden krijgt,” adviseerde ik hem. “Pak nou maar aan. Je hebt ze nodig en als je me moeilijkheden wilt besparen, stuur je me niet terug met die dingen. Laat me maar binnen, want ik geloof dat ie net doorheeft dat ze weg zijn.” Hij stapte over de drempel en duwde met zijn schouder de deur achter zich dicht: “Hup, naar boven jij. Ik zal er een paar voor je uitpersen.” Voor ik het wist, had ik een groot glas siepsap onder mijn neus, die ik braaf opdronk, terwijl hij op de rand van mijn bed zat.

Fredje, een maatje dat ik ergens in een kroeg had leren kennen. Een ‘zigeunerjong’, zoals hij zichzelf noemde. Klein, stevig mannetje, grote bos kroeshaar, ondeugende helblauwe ogen. Op het eerste gezicht een lieverdje. Op het tweede gezicht een echte ‘boef’.

Tijden later kreeg ik pas door, dat ik zijn koerierster was geweest. Menigmaal had ik – achteraf gezien – vreemde boodschappen door moeten geven aan mensen: “Wil je even langs Theo lopen en zeggen dat mijn hond weer in orde is?” vroeg hij me dan als ik hem in de kroeg trof. Of: “Zeg effe tegen Jan, dat ik mijn haar niet af laat knippen, maar lang laat groeien, als je hem ziet.” Uiteraard bracht ik die vage boodschappen over.

Ik vond het wel al een beetje vreemd, toen hij op een dag jachtig mijn kamer in kwam rennen en vroeg of ik in zijn jasje een binnenzak kon naaien, waar DIT pistool in paste. DIT pistool werd me onder mijn neus gehouden en ik deinsde achteruit: “Getverderrie hee, issie geladen?” Nee, dat was hij niet. Uit zijn jaszak trok hij nog een pistool: een handzaam klein dingetje van wit paarlemoer: “Dit vond ik wel een mooie voor jou. Hebben?” “Nee man! Wat MOET ik daarmee?” “Schieten als het nodig is,” zei hij, alsof dat voor mij een vanzelfsprekende zaak behoorde te zijn.

Fredje. Op een dag drong tot me door, dat ik hem een tijdje al niet meer had gezien en ik ging naar de kroeg om rond te vragen of iemand wist waar hij was. “In de bak,” antwoordde een bekende. “Opgepakt, vanwege diamant- en wapensmokkel.”

Geen idee, hoe ik er moet hebben uitgezien op dat moment, maar ik geloofde mijn oren niet en mijn mond bleef minstens vijf minuten openhangen. In mijn hoofd begonnen honderden radertjes te draaien en alles op zijn plek te zetten. “Diamanten? Wapens?” Er volgde een heel verhaal, hoe Fredje diamanten op zijn hoofd plakte, tussen zijn kroeshaar. Hoe hij tussen Delfzijl en Antwerpen pendelde. En hoe hij koeriersters inzette: naieve studentes, waarmee hij zogenaamd bevriend was.
Oke, die kwam aan. Ik was er dus gewoon ingetrapt in mijn onnozelheid. Fredjes vriendschap was helemaal geen vriendschap. Fredje had me gebruikt omdat ik stom genoeg was om voor de duvel te dansen.
Ik liep als een geslagen hond naar huis. Voelde me verschrikkelijk bedrogen en gebruikt door iemand waarvan ik dacht, dat hij een maatje was.

Ik heb hem nooit meer gezien. Het laatste wat ik over hem hoorde was, dat het niet goed met hem ging in de bajes. Hij was zwaar depressief.

Van de week liep ik langs een groentestalletje op de markt. Hoe herinneringen bovenkomen weet ik niet, maar mijn oog viel op een kist met sinaasappels en ik dacht ineens weer aan Fredje, die bijna dertig jaar geleden uit mijn leven verdween. De radertjes in mijn hoofd draaiden weer op volle toeren. Ik dacht aan al die Fredjes, waar vandaag de dag de gevangenissen overvol mee zitten. Nee, het zijn geen lieverdjes, die boeven. We krijgen er steeds meer van. Zoveel, dat de cellen niet meer aan te slepen zijn.

En ik bedacht me: als ik Fredje met zijn kist sinaasappels nou eens in zijn lurven had genomen en naar die groenteboer had gesleept om de kist terug te bezorgen. Hoe zou het dan met hem afgelopen zijn? En ik bedacht me verder: als we met ons allen al die Fredjes bij hun eerste bengelstreken goed hadden aangepakt en de les hadden gelezen. Zouden de gevangenissen nu dan niet een stuk leger zijn?

Of ben ik nu weer te naief?