De succesvolle man die zelfmoord pleegde

James had zijn schaapjes op het droge: Er stonden 3 peperdure, prestigieuze wagens in de oprijlaan van zijn riante woning die natuurlijk gelegen was in één van de beste wijken van de stad; zijn kinderen zaten allen op de universiteit en leverden goede resultaten; zijn vrouw was een schoonheid die overal gecomplimenteerd werd om haar perfekt uiterlijk; en zijn bedrijf in computer software liep op rolletjes. Zijn werknemers adoreerden hem: hij had een open-deur beleid en overtuigde zich er steeds van dat alle belangengroepen van zijn bedrijf betrokken werden bij belangrijke beslissingen de onderneming aangaande. James was werkelijk een voorbeeldig mens: het prototype van een geslaagde persoonlijkheid. En toch: op een koude november avond stopte er een politiewagen voor de deur van de familie, en brachten twee rechercheurs de vrouw en kinderen het droevige bericht van James’ verscheiden. Hij had zichzelf simpelweg door het hoofd geschoten. Overduidelijk zelfmoord: de handgeschreven afscheidsbrief die gevonden was in zijn zak liet er geen twijfel over bestaan. James was er moe van: hij stapte eruit.

Niemand in zijn woonomgeving, de clubs die hij regelmatig bezocht, of zijn kantoor, begreep de beweegredenen achter James zijn daad. Deze man was het toonbeeld geweest van succes. Wat was in hem gevaren? Had hij zijn verstand verloren? Voorzover het onderzoek uitwees, waren James zijn gangen feilloos: geen problemen met de belastingen, de onderwereld, het werk, of zelfs zijn gezin. Geen schulden. Geen buitenechtelijke relaties. Iedereen was geschokt en in de war.

Natuurlijk waren ze in de war! Hier was dus een personificatie van de droom die ze allen hadden, en hij stapte eruit! Hij wilde klaarblijkelijk de droom niet voortzetten! Wat moesten ze nu met hun idealen?

Wat er in werkelijkheid met James aan de hand was is het volgende: hij was altijd erg succesvol geweest in zijn leven volgens de standaarden van de gemeenschap. Hij had zijn graad in Business Administration op redelijk jeugdige leeftijd gehaald en was kort daarop zijn eigen bedrijf begonnen. Omdat hij zo goed met mensen kon opschieten, trok hij de besten in zijn specialisatie-gebied aan: werkers die toegewijd waren en precies wisten wat ze deden. Dus gingen de zaken als een trein. En de uitdaging van het leven was er voor James dan ook uit. Alles ging ZO goed dat hij zich langzaam maar zeker overbodig begon te voelen. Zijn kinderen hadden hem niet meer nodig; zijn vrouw vermaakte zich uitstekend in haar vriendenkring, en zijn werk ging als een vliegtuig op autopilot. Het maakte niet meer uit of hij er was of niet.

James begon moe te worden van dezelfde gezichten op dezelfde plaatsen. Hij was weliswaar omringd door velen, maar toch heel eenzaam. Hij vroeg zich vaak af of het niet beter zou zijn geweest als hij steeds had moeten hosselen voor elke kleine overwinning, zodat hij daar dan heel blij mee had kunnen zijn, in plaats van alles maar zijn kant toegewaaid te krijgen zonder een vin te hoeven verroeren. James begon te begrijpen dat dromen niet te snel gerealiseerd moeten worden, omdat je anders zonder droom komt te zitten. En dat was dus met hem gebeurd: hij had niets meer om te dromen. Elke mogelijke weg in zijn leven was geplaveid tot een ziekmakend nivo. Hij voelde dat zijn taak volbracht was en dat zijn reis net zo goed voorbij kon zijn.

Het verhaal van James indiceert, dat succes–net als angst–slechts een mening is. De gemeenschap heeft regels gecreëerd voor succes, en deze regels worden nagestreeft door velen. Mensen trachten steeds manieren te vinden die hen een hogere leefstandaard kunnen opleveren: ze gaan terug naar school om een diploma te behalen teneinde beter betaald te worden en zich meer te kunnen permitteren; ze worden lid van in aanzien staande clubs, omdat ze daar de invloedrijken kunnen ontmoeten en vrienden met hen kunnen worden; ze kopen dure auto’s en huizen om anderen te laten merken dat het hen goed gaat. En een relatief kleine groep bereikt inderdaad het punt waar alle dromen gerealiseerd zijn. Maar met het net vertelde verhaal van James kun je je afvragen of dat wel per definitie de meest gezegende groep is, niet?

Success is een mening. Iedereen dacht dat James succesvol was, maar hijzelf vond van niet. Hij was ongelukkig genoeg om te kiezen voor een uitgang. Dit kan indiceren dat hij in zijn eigen opvattingen niet zo succesvol was als iedereen vond. Want wat is succes eigenlijk? Is het werkelijk alles wat James vertegenwoordigde en achterliet, of is het de vestiging van een leefstijl waar je je gelukkig in voelt voor lange tijd, WAT die leefstijl ook mag zijn?

En betekent dat dan niet dat sommige mensen succesvol zijn, ook al kiezen ze bewust voor een baantje dat weinig betaalt, maar ook weinig stress oplevert, omdat ze zichzelf onder die omstandigheden het gelukkigst voelen, ook al zouden ze het best anders kunnen aanpakken als ze dat wilden? Kunnen we in feite wel echt een unieke definitie vinden voor succes?

Een kennis van me zei me laatst dat je iemand’s succes pas kan meten nadat hij of zij overleden is. Ik ben het zelfs dáár niet mee eens. Naar mijn mening kunnen we zelfs dán geen eensluidende conclusie bereiken, omdat sommigen van ons de persoon succesvol kunnen vinden volgens onze maatstaven, terwijl anderen tot de conclusie komen dat de persoon gefaald heeft volgens hun persoonlijke criteria.

In conclusie is succes dus iets dat we allen kunnen bereiken, zolang we maar zorgvuldig genoeg zijn om voor onszelf vast te stellen wat onze persoonlijke definitie van succes is, ook al is niemand anders het ermee eens. Immers, “wat zal het je opleveren als je de wereld vergaart en uiteindelijk je ziel verliest?” Dat is toch ook geen succes?

Column van de maand maart 2003

Elke maand kiest de redactie van Column X één column uit die naast de zes vaste columns een speciale plaats krijgt. De schrijver van de column van de maand krijgt bovendien een luxe goud-zilveren pen cadeau voor een extra dosis inspiratie.