Sarina, de trots van de Dessa

Een klein wit kerkje. De mensen die de begrafenis wilden bijwonen druppelden binnen. Ik ben nog even naar buiten gegaan, want het zou nog een half uur duren voor het begon en de hitte binnen was niet echt aangenaam. Overal zochten mensen wat verkoeling in de schaduw. Vlak voor het begon ben ik weer naar binnen gegaan en kon nog net een plaatsje bemachtigen in het uiterste hoekje links achterin. Moest daarbij wel over een invalidewagen klimmen, die naast die rij geparkeerd stond.

Even later werd het lichaam van Sarina binnen gereden, voorafgegaan door een enorm grote groep familieleden die allemaal een boeket witte rozen droegen. Mensen van alle leeftijden, mannen, vrouwen, jongetjes, meisjes. Sommigen heftig snikkend. Het wit van de rozen afstekend tegen hun zwarte kleding en donkere huid.

Sarina kende ik van een schildercursus voor geestelijk gehandicapten, waarbij ik vorig jaar heb geassisteerd. Zij was een Indonesiche vrouw van ver in de zestig en maakte prachtige schilderijen en tekeningen. Heel precies tekende ze een vel vol met honderden kleine cirkeltjes en ovaaltjes, die ze aaneenreeg tot wonderlijke figuren. Ze kleurde ze in met bonte kleuren en zo ontstonden de meest oorspronkelijke meesterwerken die ik ooit gezien heb.

Telkens als ze weer een figuur af had, riep ze me: “Kijk eens, mooi hè!” Soms begon ze zomaar te huilen en vertelde dan van een oom of tante of haar ouders. Ze vertelde dat ze zo verdrietig was, omdat die dood waren. Als ik dan zei, dat ze een heleboel lieve kleine nichtjes en neefjes had, leefde ze onmiddellijk weer op en was haar verdriet weer vergeten en vertelde honderduit over al die ‘liefies’.

In de kerk zat haar hele familie, haar medebewoners uit de woongroepen en de mensen van de tekencursus, dansles en de kerk. Een bont gezelschap van geestelijk gehandicapten, Indonesische mensen en doorsnee Hollanders. De drie culturen, waartoe ze had behoord en waartussen ze zich gelukkig voelde.

Na een leven lang veel gereisd te hebben, van land naar land, van familie naar familie, had ze jarenlang geen vast thuis. De laatste jaren woonde ze in een woongroep en daar bloeide ze op. En zo heb ik haar mogen leren kennen. Als een blije vrouw, een mooie vrouw, een sprankelend en soms ondeugend groot kind. Soms mocht ik in gesprekken met haar een stukje van haar wijsheid zien. Ze had altijd zo graag willen leren lezen en schrijven, maar die domme mensen dachten dat ze dat nooit zou kunnen en hadden het haar nooit geleerd.

Haar schilderijen met al die cirkeltjes en ovaaltjes waren haar verhalen, haar lettertjes, die zich aaneenregen tot die wonderlijke vormen. De kleuren completeerden haar levensverhaal.

We hebben met ons allen gezongen in dat kleine witte kerkje. De teksten in het Maleis. De gehandicapten brommend ertussendoor of hevig snikkend. Het tempo van de organist paste zich gaandeweg aan aan de slepende tonen van de enkele oudere familieleden die op hun manier wilden zingen en dat tot het eind toe volhielden. Het heimwee en het verdriet, dat erin klonk sneed me door mijn ziel.

Sarina, een bijzondere vrouw, van wie veel mensen gehouden hebben. Ze straalde zoveel liefde uit. Ze zal worden gemist met haar sprankelende en zeer duidelijke aanwezigheid. De beperkingen die haar aardse leven voor haar in petto had, kan ze nu loslaten. Ik ben ervan overtuigd dat ze nu volmaakt en compleet is aan de andere kant en haar ’tekortkomingen’ kan afleggen.

Sarina was nooit ziek. Ze had vorige week een droom, vertelde de directeur van haar woongroep. Ze zat vrolijk aan het ontbijt en wilde haar droom vertellen. Ze had haar mama gezien en haar papa en haar overleden broers en die waren heel blij.

Twee dagen later overleed ze totaal onverwacht.

“Aku hendak iring Dikau, Jang melindung djiwaku. Akan djadi sama Tuhan, itu rindu dendamku.”

De hele ochtend zingt dit al na in mijn hoofd. Wat het betekent, weet ik niet, maar het werd zo vol overgave gezongen door jouw mensen, Sarina…

En daarom is dit mijn ‘liedje voor jou…’