Spanning

In het korte verhaal “Taste” voert Roald Dahl een snobistische bookmaker op, die tijdens een diner een weddenschap aangaat met één van zijn gasten, een bekende fijnproever. De gastheer is van mening dat de fijnproever nooit zal raden welke wijn er wordt geschonken. Om redenen die later in het verhaal duidelijk zullen worden is de fijnproever zo zeker van zijn zaak dat hij zijn twee luxe huizen in de waagschaal stelt. Overtuigd van het eigen gelijk maar vooral verblind door hebzucht (eens een bookmaker, altijd een bookmaker) durft de gastheer er de hand van zijn jonge dochter onder te verwedden. Als de bookmaker verliest, zal zij met de fijnproever moeten trouwen.
Het leidt geen twijfel dat deze gebeurtenis een keerpunt in het verhaal is; het is het moment waarop de spanning opgeroepen wordt. Hetzelfde geldt voor het nieuwe lingeriesetje van een echtpaar met de relatieproblemen. Mevrouw voelt zich opeens heel anders en de lege verpakking die meneer niet helemaal toevallig in de prullenmand vindt, maakt dat ook bij hem de spanning stijgt. Hij vraagt zich af wat er vanavond te bewonderen zal zijn. In beide gevallen is de situatie op een aangename manier onzeker geworden.
Maar de scene in “Taste” gaat voorbij, net zoals de nieuwe lingerie een dag later oud nieuws is. De spanning oproepen is één, maar het gezegde luidt: “spanning zit in de lucht” en wat in de lucht zit is nu eenmaal vluchtig. In “Taste” volgt na het afsluiten van de weddenschap een lange scene waarin we de fijnproever aan het werk zien. Hij slurpt, spuwt en roggelt zoals het een ervaren wijnproever betaamt. Zijn onsmakelijke voorkomen wordt nauwkeurig omschreven (een dik gezicht met te kleine ogen en een hangende onderlip). En passant wijst hij de jonge dochter, als zij aan tafel een sigaret opsteekt, op botte wijze terecht. De fijnproever blijkt een weerzinwekkend persoon en hoe weerzinwekkender hij wordt, hoe meer er op het spel komt te staan. Trouwen met een vreemde is erg, maar trouwen met een monster is erger.
Deze laatste scene is belangrijk. Zonder het voorafgaande zou de beschrijving van de fijnproever niet spannend zijn. Weerzinwekkend, dat wel, en komisch ook misschien, vanwege het clichébeeld dat opgeroepen wordt. Maar in de context van het verhaal blijkt deze scene opeens de meeste spanning te bevatten. Kennelijk zit spanning niet in wat er gebeurt, maar in wat er zou kunnen gebeuren. Spannende gebeurtenissen bestaan niet, net zo min als spannende lingerie. Het gaat niet om wat je draagt, maar om wat je zou kunnen dragen. Alles draait om fantasie.
Maar fantasie hebben de getrouwden nu juist afgezworen, vlak na de geboorte van hun eerste kind. Ze hebben het in een potje gestopt en in de medicijnkast gezet. Geen tijd meer voor fantasie. Literatuur en theater zijn ondergeschikt gemaakt aan werk en de sportschool. Af en toe kijken ze pruilend naar het potje: het ruikt zurig en de uiterste houdbaarheidsdatum is allang verstreken. De zoete wijn die spanning is, is door tijdgebrek azijn geworden.

Je mist spanning? Maar ken je de betekenis van spanning? Bekijk eens een film. Een film die je niet kent. Een film zonder auto-achtervolging. Een film zonder “Harry” en “Sally” in de titel. Een film zonder Bruce Willis. Je hebt je fantasie om zeep geholpen en nu denkt je dat je voor spanning op de maan moet zijn. En omdat de maan heel ver weg is heb je er jaren van relatie-therapie voor over. Maar de maan is niet ver. Met een beetje fantasie ben je er zo.