Stilte

Er viel een ijzige stilte. Zeker twee minuten lang zweeg de televisie. Commentaar was overbodig. De fotograaf boog over de tafel in zijn donkere kamer en ondersteunde zijn hoofd met een hand, tranen welden op in zijn ogen. De herinneringen werden hem teveel. Het terugzien van zijn eigen opnames bracht zijn geheugen ook een fiks aantal jaren terug in de tijd. Een zware tijd van verslaving en het balanceren op de rand van de afgrond. Ook de interviewer – overigens nooit in beeld – zweeg. De stilte die er plotseling ontstond was niet gepland en stond ook niet in het script. De stilte was daar en vertelde meer dan duizend woorden.

Een paar maanden geleden zond de publieke omroep de documentaire uit over het werk van Frits Weeda, die van 1985 tot 1965 het leven in Amsterdam op de gevoelige plaat vastlegde. Zijn werk laat vooral de somberheid zien van een stad die hard bezig is met de vooruitgang. De foto’s van Weeda laten de schaduwzijde van die tijd zien, in zwart-wit. ‘In de schaduw van de welvaart’ heette de documentaire en zijn boek met een overzicht van zijn werk kreeg dezelfde titel. Geen vrolijke plaatjes. Maar dit geheel terzijde.

Zo’n tweehonderdduizend mensen zagen de film over zijn leven. De camera bewoog niet snel, maar registreerde perfect de mens en zijn werk. Niet geschikt voor een groot publiek. Daarnaast was de uitzendtijd rond middernacht, ook niet goed voor veel kijkers, tenzij het porno zou zijn wat we in Nederland niet kijken maar wel over kunnen mee praten. Weinig kijkers en dus niet commercieel interessant. En laten we wel wezen: wie wil er iets zien met trage filmbeelden en veel gesprekken. Liever zien we een soap of anders een domme quiz, daar blijven we voor op en dat wordt ook de toekomst van ons bestel. Dommigheid ten top. Want waar naar gekeken wordt blijft, de rest kan weg.

De Publieke Omroep moet bezuinigen, dat is nu ondertussen wel duidelijk. Bezuinigen en er moet geld worden verdiend en dat doe je niet met documentaires. Tweehonderdduizend mensen is in televisieland een schijntje en dat staat gelijk aan niks. Geen adverteerder is daar voor te porren. Nee, de Nederlandse publieke televisie zal worden tot een schijnkloon van de commerciëlen. Dat daar alleen programma’s worden uitgezonden die geld opbrengen is logisch, daar ben je commercieel voor. Wat geen geld in het laatje brengt maar zeker de moeite is om te laten zien, hoort bij de publieken. Onder andere kunst en cultuur dus.

Met de komende herindeling van Nederland 1, 2 en 3 zullen deze weinig bekeken programma’s verdwijnen. Nee, niet in het begin, maar geleidelijk aan leggen ze het loodje. Ze worden straks eerst weggemoffeld tussen de goed bekeken programma’s. Uiteindelijk zal er niemand meer naar kijken en kunnen ze verdwijnen. Opgelost. Want die dure zendtijd kan beter worden gevuld met een serie of soap. En misschien een domme blondjes quiz, hebben die ook eens de kans om iets te winnen. De Nederlandse televisie zal verschralen tot een gemiddeld niveau en wie dat niet wil zien heeft grote pech. 57 Channels and nothing on.

Langzaam aan begint ons televisieland te lijken op het land dat we zeker niet willen zijn, de Verenigde Staten. Iets diepzinnig wil er niet in. We willen vermaakt worden met platte programma’s die alleen bestaan omdat er veel mensen naar kijken en die niet uitnodigen tot enig nadenken. En dat is de macht van de meerderheid, waarbij de minderheid geen stem meer heeft. Juist voor die programma’s was ook de Publieke Omroep, maar inmiddels ook niet meer. Met dank aan alle mensen die op de regerende partijen hebben gestemd.
Mijn TV zwijgt nu ook.