Zomer: Van Rokjesdag Naar Vetschortendag

Martin Bril heeft ooit een boekje geschreven over rokjesdag waarin hij op zijn manier de lente verwelkomt. De afgelopen jaren echter, wordt mijn aandacht vooral getrokken door de vetschorten en (bier)buiken die het straatbeeld in toenemende mate zijn gaan domineren. Dit gezegd hebbende wil ik er direct aan toevoegen, dat dit geen waardeoordeel inhoudt naar de mensen die zo’n vetschort dragen. Zie het als een wtYaarneming die ik in  bredere zin zou willen duiden.

Wanneer ik naar de hedendaagse samenleving kijk, dan zie ik een samenleving waarin het individu goeddeels gereduceerd is tot een productiemiddel en consument. Voor het geval je je niet (meer) als productiemiddel kunt manifesteren, word je nog wel gestimuleerd om je als consument te gedragen.

We krijgen het met de paplepel ingegoten. Kijk bijvoorbeeld naar reclames. Met hoeveel eetwerk wordt een kind al geconfronteerd binnen de reclameblokken die de kinderprogramma’s larderen? De scholen kunnen er ook wat van. De kantineopbrengsten van het eetwerk dat daar verkocht wordt is substantieel. Maar vergeet ook niet de bedrijfskantines die een overdaad aan eetwerk aanbieden. Winkels die qua oorspronkelijk opzet eigenlijk helemaal niets van doen hebben met het verkopen van voedingsmiddelen, doen dat op uitgebreide schaal. Neem bijvoorbeeld doe-het-zelf winkels, tuincentra en benzinetankstations, om maar eens een paar te noemen. Je kan niet om de vakken heen waar allerlei eetwaar wacht om meegenomen te worden. De laatste schappen voor de kassa’s in de supermarkten liggen steevast gevuld met snacks en snoepwaar. Festiviteiten en verjaardagpartijtjes, maar ook gewoon tijdens het uitgaan, neemt eten een belangrijke plaats in én er valt veel geld aan te verdienen. Overal gaat het gepaard met een hapje en een tapje en de verkleinwoorden zijn hier weinig op zijn plaats. De zogenaamde ‘All you can eat restaurants’ zijn zeer populair.

Het is duidelijk, we worden voortdurend gebombardeerd met prikkels die ons moeten stimuleren te consumeren in de breedste zin van het woord, maar zeker niet in de laatste plaats tot het consumeren van voedsel. Nu kan je betogen dat er ook veel televisieprogramma’s zijn die toch aandacht besteden gezond eten en afvallen. Bewustwording op dit punt is natuurlijk toe te juichen, maar wat als we ons bewust worden van waar we mee bezig zijn, terwijl er al sprake is van een eetverslaving? Het voedt onze schuldgevoelens over ons eigen eetgedrag met de nodige frustratie tot gevolg. Een hapje eten om die frustratiegevoelens weg te werken, geloof het of niet, dat doet wonderen. ‘Jojo’ wordt een vaste compagnon in het leven van velen die regelmatig overvallen worden door schuldgevoelens of voor de zomer een poging doen om toch nog aan een schoonheidsideaal te voldoen. Allerlei dieetgoeroes kunnen hun slag dan weer slaan door hun volgelingen in de vorm van dieetboeken, afslankmiddelen en afslankprogramma’s  een zogenaamde oplossing aan te dragen.

Misschien ligt het antwoord op de vraag naar de oorzaak van de fenomenen vetschort en bierbuik wel in het feit dat eten en drinken geëvolueerd zijn van een primaire levensbehoefte naar een  exponent van een op holgeslagen en ongebreideld  consumentisme. De Verenigde Staten zijn ons ‘lichtende’ voorbeeld.

Het zal ongetwijfeld veel te ingewikkeld zijn om het probleem bij de kern aan te pakken. Zoals we aan economische groei verslaafd zijn, zo zijn we immers ook aan veel eten en drinken verslaafd geraakt, met vetschorten en bierbuiken als resultaat. Zo lang we economische groei zien als oplossing van de crisis en niet als de oorzaak daarvan, zo lang zullen we overmatig blijven eten en drinken. Ik vrees dat we geblinddoekt verder zullen gaan totdat we rollend over het randje de afgrond in tuimelen.

Lunedi