De erfenis van Havelange

Geboeid door het verhaal sla ik weer een bladzijde om. En voor ik het weet de volgende, en de volgende, en dan toch maar die laatste die niet de laatste zou zijn, maar één van de velen bladzijden die ik omgeslagen hebt. João Havelange… het boeiende boek over zijn leven zorgt er voor dat de klok mij inmiddels boos aan kijkt, omdat het weer veel te laat is en morgen weer in de schoolbanken moet zitten. Alleen die schoolbanken doen me nu niks. Wat me wel iets doet is het verhaal van de voormalig FIFA-president, de voormalig topzwemmer die ruim dertig jaar op de FIFA-zetel zat, dat zo meeslepend werd verteld in De Voetbalmaffia van David A. Yallop (1999). Havelange, die volgens Braziliaanse tradities een onuitspreekbare naam toegewezen heeft gekregen, heet volluit Jean Marie ‘João’ Faustin Godefroid Havelange en werd geboren op 9 mei 1916 in Rio de Janeiro. Havelange begon zijn carrière als voetballer bij Fluminense. Hij bleek niet zoveel talent te bezitten als generatiegenoot Leonidas en hij focuste zich op een andere sport: zwemmen. Hiervoor had Havelange wel degelijk talent, maar vooral doorzettingsvermogen en motivatie. Zwommen zijn trainigsmaatjes 400 meter, dan zwom Havelange er 1000. Trainde zijn medezwemmer anderhalf uur per dag, dan trainde Havelange vier uur. De motivatie om de beste te worden zat er toen al in.

Havelange had geen talent voor voetbal, maar wel voor zwemmen. Tien jaar lang won Havelange elke wedstrijd waar hij aan deelnam. Hij was kampioen van Rio. Kampioen van Brazilië en kampioen van Zuid-Amerika. Hij wilde de droom van zijn vader verwerkelijken en dat is gelukt. Zijn vader, die in 1933 stierf aan een hersenbloeding, vroeg zijn zoon om zijn land te vertegenwoordigen op de Olympische Spelen in 1936 te Berlijn. Goed, er waren destijds nog geen vliegtuigen en zodoende arriveerde Havelange pas zes dagen van te voren en kon hij niet meer aan hun conditie werken. Met een conditionele achterstand kon Avelange geen potten breken, maar hij had in ieder geval zijn land vertegenwoordigd op de Olympische Spelen.

En de Spelen in Berlijn hadden sowieso maar één doel: het nazi-regime van Hitler promoten. Ook kon je duidelijk zien dat Duitsland zich aan het herbewapenen was. De feiten logen er niet om, alleen wilden sommige mensen dat niet zien. Havelange was er één van. Hij sprak alleen van de superieure organisatie en de 75% kortingen. Wat hij niet zag is dat Hitler de zwarte Amerikaanse atleet Jesse Owens weigerde te feliciteren. Dat hij de nummer 2 op de atletieknummers wel feliciteerde, omdat het een Duitser was. Havelange zag ook niet dat de Propagandaminister Goebbels Owens voor ‘zwarte huurling’ had uitgemaakt.

Naast het zwemtalent had Havelange een zakeninstinct. Na afgestudeerd te zijn als jurist werd hij klerk bij een kleine busonderneming. De onderneming waar Havelange werkte nam een andere busonderneming – Viação Cometa- over, zodat er jaarlijks 30 miljoen mensen werden vervoerd. Havelange beweerde president-directeur te zijn, maar zijn ex-beste vriend Dr. Hubbock Lobo ontkent dat. ‘’Havelange heeft in de bestuursraad gezeten, maar de titel president-directeur heeft hij nooit gehad’, zo tekent Dr. Lobo op. Wat niet te ontkennen valt is dat Havelange van Viação Cometa een relatief grote onderneming heeft weten te maken.

Het besturen leek ook in Havelange te zitten. Na de Spelen van Helsinki in ’52 –dit keer deed Havelange mee met het waterpoloteam- werd Havelange in 1957 vice-president van de CBD, de Braziliaanse sportbond. Toen Havelange vice-president werd was de Braziliaanse voetbalploeg een zooitje. De beruchte ‘Slag van Bern’ getuigt daarvan, een wedstrijd waar heel wat Brazilianen hun beheersing verloren en van het nationale team een knokploeg maakten. Ook tijdens een Europese tournee van de ‘Gouden Kanaries’ lieten de Brazilianen zich van hun slechtste kant zien. Zo vielen ze de officials aan in Wenen.

Twee jaar later zou Brazilië op het wereldpodium staan. En precies op dat moment werd Havelange president van de CBD. Brazilië, dat beschikte over een buitengewone talentvolle ploeg, met spelers als Garrincha, Pelé, Didi en Váva, startte in de groepsfase tegen Oostenrijk. Vincente Feola, met zijn altijd droevige gezicht, liet Garrincha en Pelé buiten de ploeg en Brazilië won met 3-0. De volgende wedstrijd was tegen Engeland. Eindstand: 0-0. De volgende tegenstander: Rusland. Garrincha werd opgesteld, evenals Zito en Pelé. Rusland zou de recordboeken zijn ingegaan als ‘meeste tegendoelpunten tijdens een WK’ als alle kansen erin geschoten waren. Maar, zoals bekend, won uiteindelijk dit fenomenale team het WK. Havelange heeft veel te danken aan dit team. Alleen wil de ‘self-made’ man dat niet aanvaarden. Havelange was een egoïst pur sang.

Tijdens zijn presidentschap bij de CBD wilde Havelange het hogerop zoeken. Zijn doel: president van de FIFA worden. Koste wat het kost. Havelange werd president, als opvolger van Sir Stanley Rous. Rous was een eerlijk man, in tegenstelling tot Havelange. Havelange lobbyde voor zijn presidentschap door middel van betalingen met smeergeld. Zoals bijvoorbeeld het betalen van de hotelrekeningen en de vluchten. Zijn secretaris Helmut Käser kwam daarachter toen hij aan de vertegenwoordigers vroeg waarom ze op Havelange gestemd hadden. Het antwoord luidde: ‘’Al had Havelange onze tickets niet betaald hadden we ook niet kunnen stemmen”. Zo kwam Havelange op corrupte wijze aan het presidentschap.

Samen met Horst Dassler maakte Havelange het WK tot een grote inkomstenbron voor de FIFA. Dassler kocht namelijk de sponsorencontracten van Havelange voor een dusdanig bedrag dat Havelange zijn beloftes in kon lossen. Dassler verkocht ze vervolgens weer voor miljoenen door aan de grote bedrijven, zoals Sony, JVC en Coca Cola.

Nu zijn we bijna 40 jaar verder. Sepp Blatter zit op de zetel. Blatter, de man die eerst niet veel meer deed dan dure Zwitserse Longine-horloges aan Havelange verkopen. Hij had wel een bestuursfunctie binnen de FIFA: secretaris, een baan die de rechtvaardige Helmut Käser eerst bekleedde, maar eruit gewerkt werd door de ‘big boss’ Havelange. Nu, na 13 jaar Blatter – die van Havelange-makelij is – stonden er weer verkiezingen voor de deur en de winnaar is eigenlijk al bekend: Joseph ‘Sepp’ Blatter. Blatter, die op corrupte wijze president werd, met de beruchte enveloppen. De enveloppen die ervoor zorgde dat niet de Zweed Lennart Johansson, die daarvoor al vele jaren UEFA-president geweest was, maar Blatter FIFA-president werd. Eigenlijk zit Havelange nog steeds op de troon, alleen in een ander pakje. De dubieuze beslissingen getuigen van de Havelange-school. Blatter draagt nog altijd een erfenis: de erfenis van Havelange.