‘Mijnheer Rembrandt, het begrip eeuwigheid gebruikt u wel héél lichtvaardig’, zei Einstein. ‘U bent nog geen vier eeuwen hier!’ De grijsaard antwoordde dat de eeuwigheid dan wel héél erg lang moest duren voor een gewone sterveling. En of hij dát wilde!? Terwijl de beroemde geleerde zijn relativiteitstheorie uitlegde, werkte de schilder met verbazingwekkende energie aan zijn beschildering van het hemelgewelf. Zijn gave om ‘het licht zelf’ te schilderen was volmaakt geworden. Zijn uitbeelding van hemelse en aardse onderwerpen werd lichtjaren lang en breed. Hij maakte talloze nieuwe vrienden. Leonardo da Vinci, Michelangelo, Vincent van Gogh, Toulouse Lautrec en Käthe Kollwitz, maar ook Gandhi, Dom Helder Camara, Che Guevara en Steve Biko, Domela Nieuwenhuis en Diana, Martin Luther King en nog vele, vele miljoenen meer. Een bont gezelschap. De Prometheus onder de schilders kwam zintuigen tekort.

Wát een ontwikkelingen heeft de mensheid doorgemaakt, riep hij meer dan eens verbaasd uit. Hij zou alles en iedereen wel willen uitbeelden. ‘Die eeuwigheid duurt toch nog wel even’ zei hij dan en nam de tijd. Hij was lyrisch over de Verlichting en de verlichting in de moderne tijd en genoot van de uiteenzettingen van Marx over een nieuwe samenleving. Hij luisterde aandachtig naar de wijze Spinoza en genoot van de jamsessions met Beethoven, Charlie Parker, Victor Jara en Bob Marley. Geleerden en arbeiders vroeg hij honderduit over de artistieke en maatschappelijke veranderingen sinds zijn dood. Toen hij Hitler ontmoette en van de sjoa hoorde was hij zo geschokt dat hij jarenlang niet meer kon schilderen. Het duizelde hem. Bij de gedachte dat hij letterlijk álle tijd had om álles maar dan ook álles te weten te komen wat de mensheid had volbracht werd hij bescheiden. Hij viel van de ene verbazing in de andere maar zoog alles op en verwerkte dit in zijn schilderijen en tekeningen. Die vulden stilaan de oneindige hoeveelheid heelallen. In voor- en tegenspoed, in licht en duisternis, met vallen en opstaan, maar onvermoeibaar, streefden mensen nog altijd het ware en goede na. Hij hoorde ‘Op naar het licht’ en vroeg naar de betekenis van het lied. Dat het niet meer gezongen werd op aarde verbaasde hem. Als ‘antwoord’ schilderde hij een onmetelijk tafereel met naar bevrijding strevende onderdrukten. Met Herman Brood en Kandinsky voerde hij hartstochtelijke discussies; hij genoot vooral van de nieuwe kunstrichtingen waarover ze hem opgetogen vertelden. Picasso en Goya kwamen geregeld langs en met hun drieën genoten zij dan van eindeloze gesprekken. Picasso’s ‘Guernica’ en Goya’s ‘De verschrikkingen van de oorlog’ grepen de oude Rembrandt aan.

Toen de schilder op een keer Boeddha vroeg naar de schepper van het licht zei de Verlichte: bent u zelf niet een uitstekende kandidaat?

© Jan Bontje 2006

Categorieën: Column van de maand

10 reacties

Siebe · 14 september 2006 op 09:14

Jan,

Ik ben doorgaans geen fan van wat je schrijft. Integendeel misschien wel. Ik denk dat onze ideeën over de wereld dusdanig van elkaar verschillen dat geen twintig borrels op een gemoedelijke doorzakavond daar iets aan zouden kunnen helpen.

Maar dan dit.

Ik vind deze column werkelijk schitterend.
Zo’n prachtig effect het geeft wanneer je de historie en de tijdelijke reizigers die zich daar op momenten doorheen bewegen in andere tijden en bij andere reizigers plaatst.

En wat zegt men dan: kunst verenigt?

Welgemeende complimenten.

Siebe

DriekOplopers · 14 september 2006 op 11:40

Jan, een meesterlijke column. Erg mooi gedaan. Maar er zit mij ook iets dwars.

Ik geloof niet in de religieuze voorstelling (chantage, zo u wilt) van “hemel” en “hel”. Maar ik kan me ook niet goed voorstellen dat Hitler in het gezelschap mag verkeren van de groten der aarde. Het verschijnen van Hitler in jouw prachtige verhaal zit me dus dwars…

Groeten,

Driek

KawaSutra · 14 september 2006 op 17:49

Leuke fantasie en interessante gedachte: wat zou Rembrandt nu schilderen als hij nog steeds zou leven? Zou hij intussen doorgedrongen zijn tot de kern van het eeuwige licht?

Li · 14 september 2006 op 19:23

Dit is schrijfkunst!
Mooi

Li

Trukie · 15 september 2006 op 10:04

Prachtig

Kees Schilder · 15 september 2006 op 10:32

heel mooi!

Ma3anne · 3 oktober 2006 op 09:08

Jan, gefeliciteerd met je column van de maand!

Deze was er bij mij tussendoor geglipt. Blij dat ik er toch nog op geattendeerd ben op deze manier.
[quote]Hij hoorde ‘Op naar het licht’ en vroeg naar de betekenis van het lied. Dat het niet meer gezongen werd op aarde verbaasde hem.[/quote]
Mooi uitgangspunt voor een musical, deze column.
😉

pally · 3 oktober 2006 op 10:28

Een column die ik graag zelf geschreven had willen hebben , prachtig!
En terecht column van de maand. proficiat!

Dees · 3 oktober 2006 op 19:41

Zeldzaam mooi geschreven. Gefeliciteerd met je maandcolumn.

JanBontje · 29 oktober 2006 op 20:46

Dank jullie allemaal voor de mooie kritieken… 😡

Geef een reactie

Avatar plaatshouder