Is het vermoorden van Theo van Gogh een vorm van vrije meningsuiting? Er is wat voor te zeggen. Mohammed B. was van mening dat Theo van Gogh zijn godsdienst beledigde. En wat is een mening waard die niet geuit wordt? Er zijn verschillende manieren om een mening te uiten en Mohammed B.’s keus viel op een nogal rigoureuze. Hij had er in plaats daarvan voor kunnen kiezen om te roepen dat Theo van Gogh een lelijk, vuil, vet varken was waar altijd een stinkende rookpluim uitkwam. De meeste onder ons hadden veel liever gehad dat Mohammed B. die keus gemaakt had. Want op het gebied van verbaal geweld schrikken we niet zo gauw.
In tegenstelling tot moord is in onze westerse samenleving ‘Het Woord’ in al zijn vormen erg populair als middel van vrije meningsuiting. De grens van de vrijheid van meningsuiting lag altijd precies tussen fysiek en verbaal geweld in. Dat lag zo voor de hand dat het makkelijk was te vergeten dat er überhaupt een grens was. Een islamitische man mag zijn islamitische vrouw niet slaan omdat hij van mening is dat zij haar islamitische plicht verzaakt. Maar het publiek in een voetbalstadion mag wel uiting geven aan haar mening dat de scheidsrechter een hondenlul, of dat de vriendin van een van de spelers een hoer is. En een columnist mag week in week uit te pas en te onpas zijn mening wereldkundig maken dat een bepaalde bevolkingsgroep uit “geitenneukers” bestaat. Maar sinds de moord op die columnist zijn sommigen tot hun ontzetting tot de ontdekking gekomen dat er wel degelijk een grens bestaat aan de vrijheid van meningsuiting en dat die misschien zelfs dichterbij gekomen is. “In dit land kan je niet eens meer zeggen wat je denkt” hoor je nogal eens jammeren.
Het ongebreideld recht op vrijheid van meningsuiting staat vaak hoog in het vaandel juist bij diegenen die niet zo veel zinnige mening bij te dragen hebben. Terwijl andere vrijheden bij diezelfde groep veel minder in trek zijn. Vrijheden die toch alles te maken hebben met vrijheid van meningsuiting. Bijvoorbeeld de vrijheid om eerst na te denken voordat je een mening vormt. En de vrijheid om al dan niet gebruik te maken van het recht op vrije meningsuiting. Het is tenslotte een recht, geen plicht. Niet alle meningen hebben de kwaliteit of zelfs maar de bedoeling om bij te dragen aan een zinnig debat. Soms is de uiting ervan alleen maar bedoeld als verbaal geweld tegen de ‘vijand’. En als vermaak voor de fans. Want het uiten van een mening kan vreselijk leuk zijn vooral als het ten koste gaat van een ander. En iets leuks wordt voor de fans vanzelfsprekend nog leuker als het tot in het oneindige herhaald wordt.
Theo van Gogh is niet verantwoordelijk voor zijn eigen dood, dat is alleen zijn moordenaar. Aan die moordenaar hoeven niet veel woorden vuil gemaakt te worden. Aan Theo van Gogh wel. Hij kon veel beter, hij maakte films waarin de nuance die in zijn columns zo nadrukkelijk en opzettelijk ontbrak wel aanwezig was. Hij was een pestkop maar wel een met een hart van goud. Dat zeggen zijn vrienden en kennissen en dat zijn niet de minsten. Als iemand het kan weten zijn zij het. Ze hebben hem ook gewaarschuwd maar hij kon het pesten niet laten. Nu is hij er niet meer. Misschien is zijn dood de waarschuwing die nodig was om in actie te komen om de echte vrijheid van meningsuiting veilig te kunnen stellen tegen de duistere krachten waar hij het slachtoffer van geworden is.
10 reacties
JanBontje · 9 november 2004 op 17:22
Maurits schrijft o.a. :
“Theo van Gogh is niet verantwoordelijk voor zijn eigen dood, dat is alleen zijn moordenaar. Aan die moordenaar hoeven niet veel woorden vuil gemaakt te worden.”
Daar valt wel degelijk wat over te zeggen! Want hoe je het ook wendt of keert: Theo van Gogh heeft door zijn zeer provocerende en beledigende manier van uiten wel degelijk een klimaat geschapen waarin een verziekte, doorgedraaide extremist hem op de korrel zou kunnen nemen – en wel letterlijk.
Uiteraard is degeen die de trekker overhaalt en het mes hanteert de hoofdschuldige, en wel hoofdschuldige aan een walgingwekkende rituele moord – slachtpartij beter gezegd – waarvoor GEEN GOED WOORD!! Maar zoals 11 september niet uit de lucht kwam vallen, is ook 2 november niet uit de lucht komen vallen. Actie – reactie, weet u nog?
Dat Theo van Gogh verder ook aardig was, en zachtmoedig enz., zal best waar zijn, maar tegenover de Islam en de islamieten was hij dat niet en het is DIE houding en het zijn DIE mensonterende uitlatingen die hem de das omdeden, niet zijn inderdaad vriendelijke gedrag elders en tegen anderen…
Over de moordenaar valt juist heel veel te zeggen: als we niet (willen) begrijpen wat hem bewoog, zijn we verkeerd bezig. Maar voor alle duidelijkheid: BEGRIJPEN is niet hetzelfde als GOEDKEUREN. Echter, zonder te begrijpen waarom iemand tot een bepaalde daad komt, leidt ertoe dat we verkeerd reageren en dus verkeerde (re-)acies onder de bevolking oproepen. Zo is de oorlogszuchtige taal van het (K)Neusje van de Zalm dat we “in oorlog zijn” helemaal verkeerd: het is een vrijbrief voor rechtse krachten, fascisten en neonazi’s, om uit hun riolen te kruipen en toe te slaan, zoals inderdaad gebeurd is bij islamitische scholen en bij moskeeen waar brand is gesticht. De moslimfascisten juichen: dat is precies wat zij willen: geweld en tegengeweld. WIJ MOETEN ECHTER ALLES DOEN OM DE MAATSCHAPPIJ NIET IN WIJ EN ZIJ TE VERDELEN, dat is bijv. op de Balkan gebeurd en we zien wat het resultaat is.
Begrip voor de islam is een noodzaak.
Een wedergeboorte van de islam, zodat vrouwenrechten worden erkend en verdraagzaamheid de boventoon voert, is noodzaak.
Uitroeien van het extremisme van moslims en neonazi’s is noodzaak.
Er is nog veel meer te zeggen – want zwijgen is fout, want dan komen de schreeuwers aan de macht… En dat is eerder gebeurd!
Sandy · 9 november 2004 op 18:18
Vrije meningsuiting is toegestaan, maar durf je het nu nog wel? Ik zwijg zeker niet ALS er naar mijn mening wordt gevraagd. Maar als ik ergens ben waar ik me niet veilig voel (bijna overal dus) dan geef ik mijn mening niet. Is dit het land waar ik wil leven? Wil ik in een land leven waar je niet kan zeggen wat je denkt? Correctie: wel kan zeggen wat je denkt, maar dan ook de mogelijke gevolgen moet accepteren.
Vuur bestrijd je met vuur hoorde ik iemand op tv zeggen. Helemaal gelijk heb je! Verbaal geweld bestrijd je met verbaal geweld. NIET: verbaal geweld bestrijd je met fysiek geweld.
Vuur is hetzelfde als vuur, verbaal is NIET hetzelfde als fysiek.
Ik vind dat je je verlaagt en een minderwaardigheidscomplex hebt als je iemand doodschiet/steekt/slaat omdat hij jou uitscheld voor ******neuker of je geloof of wat dan ook belachelijk maakt.
Ik heb zelf een moslim collega: Top meid!!
Moslim buren: de beste buren ooit! Ik zou een moslim of wie dan ook nooit uit schelden voor ******neuker of wat dan ook. Dit vind ik niet terecht. Er zijn ook genoeg ******neukers in Nederland! Maar iemand van het leven beroven omdat hij jou van je waardigheid heeft beroofd, om het zo maar even te noemen, is geen eerlijke ruil. Stel ik word uitgescholden voor prostituee (op zn netst) dan koop ik geen pistool en schiet ik hem/haar dood. Weet je wat ik dan denk?
Laat maar lekker lullen, ik weet wel beter. Wie is er hier nou een ****?
Get the point!!!!!! :hammer:
viking · 9 november 2004 op 19:54
De oplossing van al dit gelul over vrij meningsuiting is eigenlijk heel eenvoudig:
Wanneer er verschil zou worden gemaakt tussen het geven van een mening enerzijds en een belediging of kwetsende opmerking anderzijds, zou al een hoop ellende opgelost zijn of ons bespaard blijven.
Voor de bijdehandjes onder jullie: wanneer is iets beledigend of kwetsend? Als diegene die zich aangesproken voelt dat aangeeft.
Wat doe je er dan mee?
Dan bied je je verontschuldigingen aan, geeft elkaar de hand en gaat samen een pot bier drinken.
Wat als iemand geen alcohol mag hebben?
Dan vraag je of hij of zij eventueel even lekker aan je snikkel wil ruiken. Ik noem maar wat.
Jullie soppen het je maar allemaal lekker op voor vanavond. Deze jongen gaat zich lekker bij zijn gleufdiertje nestelen!
Salute!
Maurits · 9 november 2004 op 20:22
Mijn column gaat niet over Mohammed B. niet over Theo van Gogh, niet over de al dan niet oorzakelijke relatie tussen Theo van Goghs vrije meningsuiting en zijn dood. En vooral niet over de vraag of je alles MAG zeggen wat je denkt. Mijn column gaat over de vraag of je alles MOET zeggen. Het zou leuk zijn als ‘reakties’ op mijn column ook daarover zouden gaan. En dat deze plek die bedoeld is om te reageren niet gebruikt wordt als forum om er uitgebreid allerlei zaken bij te betrekken die ik er juist ‘for arguments sake’ even buiten gelaten heb.
P.S. Viking, je bent een man naar mijn hart!
ignatius · 9 november 2004 op 21:43
Nee natuurlijk moet je niet alles zeggen, ook al mag het. Mensen dienen de gelegenheid te hebben zelf te denken (ook al is dat moeilijk).
Alfatrion · 10 november 2004 op 01:15
Aan de vrijheid van meningsuitings zitten een aantal grenzen. Daaronder versta ik de wettelijke, maar zeker ook de morele grenzen. Beledigen kunnen beter worden weg gelaten. Maar iets wat als een belediging wordt ervaren licht niet altijd buiten het publiek fatsoen.
Stel dat er een verhaal bestaat dat, volgens de islam, alleen voor moslims is. En dat als dit verhaal in een optreden wordt vertoont aan Nederlanders. En dat dit als beledigent wordt ervaren. Moet dat optreden dan maar niet door gaan, omdat dit als beledigent wordt ervaren?
Ik vind dat met de vrijheid van meningsuiting een verantwoordelijkheid gaat omdaar goed cq verstandig mee om te gaan. Met dat laatste moet je ook weer niet te vergaan. De juiste belans, dat is wat nodig is.
Isabella · 10 november 2004 op 09:43
Oh oh, daar gaan we weer…
Ik ben 100% voor vrije meningsuiting, laten we dat voorop stellen.
Maar het is misschien geen slechte zaak om dat ietswat genuanceerder te doen.
Ik bedoel, je zegt tegen je beste vriendin toch ook niet dat ze uit haar muil stinkt en een kapsel als een dooie Airdale terrier heeft?
(Pepermuntje?, ik denk dat ik je kapsel voor je permanentje toch leuker vond..)
Eerlijk, de waarheid en toch niet zo kwetsend.
Sandy · 10 november 2004 op 10:13
Je hebt gelijk Maurits. Ik liet me een beetje meeslepen.
Ik vind moord geen vorm van vrije meningsuiting. Ik vind het misbruik van gecreëerde macht….
Raindog · 10 november 2004 op 10:30
Het is een interessante en terechte vraag hoor, die Maurits opwerpt. Als alles gezegd mag worden, betekent dat dan ook meteen dat alles gezegd moet worden? Ik denk van niet. Goede smaak, stijl en fatsoen zijn dan de dingen waar je al snel aan begint te denken.
Maar kan het dan ook een functie hebben, als je wel eens wat zegt wat misschien wel niet gezegd mag worden? Ik denk dat dit bij Theo van Gogh wel het geval was. Zelfverklaard en uit eigen naam, want niemand vroeg hem om al die dingen te zeggen hoor. Maar (beslist) niet alles was rabiate onzin of domweg los uit de lucht gegrepen. Zo bracht Van Gogh de term ‘geitenneukers’ bijvoorbeeld in de wereld doordat een islamitische geestelijke iets had opgeschreven over dat een man een geit zou mogen nemen in de periode dat zijn vrouw ongesteld was. Dat klinkt vast niet erg aannemelijk maar het is als ik me niet vergis zelfs op schrift terecht gekomen. De status van zo’n uitspraak van zo iemand is enorm, vergelijkbaar met wat wij binnen ons rechtssysteem verstaan onder wetten of verordeningen. Door de term consequent te bezigen – een term die natuurlijk allesbehalve vriendelijk is – wilde Van Gogh vermoedelijk steeds wijzen op dat als feit en de implicaties ervan voor de Nederlandse samenleving waarin we met zijn allen worden geacht samen te leven. Is het dan kies geweest van Van Gogh om deze term steeds maar te herhalen? Nee, niet echt. Maar misschien heeft het soms wel een functie om alles maar te zeggen wat je wilt zonder dat dat moet omdat het nu eenmaal mag.
Alfatrion zijn/haar reactie vind ik interessant omdat ik meteen aan het toneelstuk ‘Aïsha’ moest denken dat – als ik het me goed herinner – in Rotterdam al van de planken werd gehaald nog voor de eerste voorstelling plaats had kunnen vinden. Ik vond het vreselijk toen dit gebeurde en ik vond het nog vreselijker dat men de voorstelling niet eens door liet gaan. Als meningsverschillen er toe leiden dat kunst geraakt wordt, dan zit er iets goed mis. Want juist kunst dient grenzeloos te zijn, nog even los van de vrijheid van meningsuiting die dat misschien tot op zekere hoogte wel niet is. Maar kunst is de toetssteen van een samenleving, ongeacht of het hier nu literatuur, film of toneel betreft. Kunst is in die zin heilig en juist in de kunst [i]moeten[/i] bepaalde dingen soms gezegd worden, juist als ze shocqueren of confronteren.
Het is duidelijk dat we niet allemaal kunstenaars zijn en daar vloeit dan ook automatisch uit voort dat we er goed aan zouden doen om niet altijd zomaar alles te zeggen wat we willen terwijl we dat recht misschien wel hebben. De plicht om anderen niet te kwetsen (omdat je bijvoorbeeld zelf ook niet gekwetst wilt worden) of een ander niet te belemmeren in zijn of haar vrijheid of integriteit weegt niet zelden zwaarder. En dat is zeker iets om even stil bij te staan, bij voorkeur voordat je zomaar alles zegt wat je mag zeggen. Toch denk ik dat we bij Van Gogh de artistieke component van wat hij zei absoluut niet uit het oog mogen verliezen. Dit inderdaad zoals Maurits terecht stelt, getuige zijn films waarin de nuance juist zozeer aanwezig kon zijn. Een kunstenaar tenslotte kan zich in zijn dagindeling niet beperken tot 8 uur per dag kunstzinnig zijn. Hij is dat 24 uur per dag, ook als hij schrijft. De overigen onder ons past bescheidenheid en/of bewustzijn van sociale conventies.
Zinnige column…
MBB · 10 november 2004 op 22:01
[i]Is moord een vrijheid van meningsuiting? [/i]
Misschien, het kan ten slotte ook een vorm van kunst zijn. (zie de vele films)
[i]Is het daarom TOEGESTAAAN?[/i]
NEE:
in Nederland is de vrijheid van meningsuiting groot, maar de lijn word getrokken op het berokkennen van schade voor anderen.
Moord is wel degelijk een vorm van schade; voor de vermoorde in questie (Pijn en vernieting van resterende levensjaren.), voor zijn afhankelijken (kind), familie en vrienden (emotionele schade; missen vriendschap), belastingdienst (mist inkomen resterende werk), etc, etc.
[i]Is het FYSIEK uitdrukken van een mening toegestaan?[/i]
JAZEKER; mits het niemand schade berokkend. Bijvoorbeeld; het gooien van dartpijltjes (of messen, kogels) op een foto, of het verbranden/in elkaar slaan van een verklede pop van het object van de haat is toegestaan. (mits betreffende foto’s poppen in eigen bezit zijn)
Dit soort vormen van fysieke meningsuiting zijn regelmatig te zien in betogingen (Balkenende-pop met mes, verbranden van Bush-poppen, dartbord met balkenende in Kopspijkers-show, etc.)
[i]Is verbale agressie toegestaan?[/i]
Ja, maar weet totdat hetniemand schade berokkend.
Dus, mocht van Gogh ze geitenneukers noemen?
Ja; het is weliswaar kwetsend, maar aangezien iedereen daarvoor andere standaarden heeft is dat geen maat [i](anders zou je een dikhuidig iemands meer mogen uitschelden dat iemand die licht geraak is, en dat is niet gelijk-voor-de-wet)[/i]
het veroorzaakt geen directe schade.
Ten slotte, iedereen weet dat het een niet-serieuze veralgemenisering is, en niemand is verplicht om het persoonlijk op te vatten (het is geen grotere belediging dan elk ander scheldwoord).
En het is ook geen aanzxetting tot geweld, aangezien geen van de stukken specifiek gericht was op milieuactivisten van de geitenbescherming.
In tegendeel, sinds ‘Volkert-van-der-G’, had meneer van Gogh meer redenen te vrezen voor dierenterrorristen dan van moslim’activisten’ voor het gebruik van het begrip ‘geitenneuker’.
[i] Had van Gogh verboden moeten worden om moslims te beledigen?[/i]
Nee, zolang moslims het recht hebben om te zeggen dat ze alle niet-moslims minderwaardig zijn (en voorzover ik weet mag dat, misschien hebben ze nog wel gelijk ook 😛 – nog nooit gehoort dat we er iemand voor opsloten, neerstaken of executeerden) mag ook hij zijn mening uiten.
Verder was het was zeker niet racistisch (Moslims zijn te vinden onder alle 5 de rassen), en in zijn geval ook niet discriminerend, aangezien hij tegen vrijwel elke andere groep (Joden-extremisten, chirsten-fanatisten, niet-rokers, etc)zich zo denigerend uitliet.
En angezien het begrip disciminatie gebaseert is op GELIJKE behandeling; mocht [i]HIJ[i]het dus op [b]die[/b] manier zeggen.
[i](Ík dus bijvoorbeeld niet!)[/i]