Laïcité

Het is hét toverwoord in de hedendaagse Franse politiek: [i]laïcité[/i]. Als je het laat vallen, spitst het publiek direkt hun oren en komt overal het Zij-tegen-Wij-gevoel boven. [i]Laïcité[/i], daarom gaat het in de op handen staande regionale verkiezingsstrijd helemaal om draaien. Maar wat is dat nou eigenlijk, [i]laïcité[/i]? Het is een afgeleide van het woord [i]laïque[/i], wat in principe het zelfde woord is als het Nederlandse [i]leek[/i]. Niet het werkwoord, maar het zelfstandig naamwoord: een leek. Iemand die niets met de Kerk te maken heeft. Kijk, ten tijde van de monarchie was Frankrijk een Katholiek land; Koning en Kerk waren twee handen op één Bourgondische buik. Toen Koning en adel hun hoofden verloren, werden de Kerkelijke hoofden gespaard, op één voorwaarde: dat Staat en Kerk voortaan strict gescheiden zouden blijven. En zo werd de Franse Republiek geboren. Een republiek die niets met de Kerk te maken had: [i]une république laïque[/i].

Maar heel lang was Frankrijk natuurlijk wel overwegend Christelijk, en ondanks dat de staat officieel aan [i]laïcité[/i] (“leekheid”/”kerkeloosheid”) gebonden was, waren Christelijke symbolen wel her en der te vinden. Vaak was de lokale beschermheilige afgebeeld in, op of bij het stadhuis, bijvoorbeeld. En zoals elk huisje zijn kruisje had, hadden vele scholen dat ook. Langzaamaan kwam daar echter verandering in, door druk van het groeiend aantal atheïsten, moslims en andersoortige andersgelovigen. Heiligenbeelden in de gevels van stadhuizen worden beschermd als zijnde kunst, maar waar mogelijk zijn, vooral in stedelijke gebieden, zulke Kerkelijke uitingen van openbare gebouwen verdwenen. Ook in scholen ziet men over het algemeen alleen nog een lege plek, witter dan de rest van de muur, in de vorm van een kruis. Als daar tenminste onderhand al niet een keer overheengesaust is.

Het debat over de [i]laïcité[/i] is het afgelopen jaar weer in volle kracht losgebarsten. De huidige regeringspartij van president Chirac, premier Raffarin en minister van Binnenlandse Zaken Sarkozy wil namelijk de wetten omtrend de scheiding van Kerk en Staat verscherpen, en dan met name met met betrekking tot publieke scholen: het nieuwe wetsplan zou leerlingen verbieden om religieuze symbolen tentoon te spreiden. Dus op het schoolterrein geen kruisjes, geen tulbanden, geen keppeltjes en … geen hoofddoekjes. Dat laatste woord had nog niet half de mond van minister Sarkozy verlaten, of duizenden hoofddoekdragende vrouwen trekken met spandoeken over straat om te demonstreren (zie ook mijn allereerste ColumnX-column: [i][url=http://www.examedia.nl/columnx/modules/news/article.php?storyid=514]Vrijheid, Gelijkheid, Broederschap[/url][/i]).

Het begon er allemaal mee dat het dragen van een hoofddoekje een obstructie is voor bepaalde delen van het onderwijs, bijvoorbeeld de sport. Immers, de meeste warmte verliest men via het hoofd, en een bedekt hoofd bij het sporten kan dus vooral in de zomer voor gevaarlijke situaties zorgen. Goed, dan verbied je toch het dragen van hoofddeksels, zoals in Nederland ook (zij het met enige tegenzin) het dragen van gezichtsbedekkende kleding nu zo ongeveer overal verboden is? Maarja, dat zou discriminatie zijn jegens Moslims en zo’n wet kan niet stroken met de Franse grondwet. Dus dan maar alle religieuze uitingen verbannen, want dat strookt wél met de grondwet, en het heeft, [i]en gros[/i], het zelfde effekt, zeggen de voorstanders van het wetsvoorstel.

De voorstanders geven ook als extra voordeel aan dat deze nieuwe wet op de [i]laïcité[/i] de integratie (van Moslimmeisjes) ten goede zal komen, omdat ze zich zo niet meer afscheiden van hun klasgenootjes, en omdat zo die arme Moslimmeisjes onder het juk van het verplichte dragen van het hoofddoekje uitgehaald worden. Een nobel streven, maar betere integratie bereiken is echt niet iets waarnaar de scheiding van Kerk en Staat dient te streven. Daarvoor zijn andere instanties in het leven geroepen. Daarbij denk ik dat het de integratie juist zal gaan tegenwerken. Meisjes uit strenge Moslimgezinnen zullen dan immers bijvoorbeeld naar een Islamitische school gestuurd worden, waar hoofddoekjes verplicht zijn, in plaats van naar een publieke school waar ze geen hoofddoekjes mogen dragen.

Ook groeven de voorstanders van de nieuwe wet hun eigen graf door te zeggen dat “een klein kruisje aan een kettinkje” wel zou mogen, zolang het maar niet “te groot” was. Hoe groot is “te groot”? Vijf centimeter? Twee centimeter? En wat als een onder de kleding verstopt kruisje perongeluk (of minder perongeluk) uit de kleding tevoorschijn komt? Of wat dacht je bijvoorbeeld van orthodox-joodse jongens, die twee van die deegkneder-krullen laten groeien? Moeten ze die ook afknippen? En worden dreadlocks ook verboden, omdat dat een [i]signe ostentoire[/i] (in het oog lopend teken) van het Rastafari-geloof is?

In Frankrijk wordt tussen de middag op school gegeten. Moeten Joden en Moslims nu verplicht varkensvlees gaan eten, omdat dat een [i]signe ostentoire réligieux[/i] is? Moeten Hindoeïstische en Boeddhistische leerlingen verplicht vlees eten? En moeten Moslimleerlingen tijdens de Rammadan verplicht wel meeëten? En als je dan met zijn allen gaat sporten, en daarna douchen; sjah, zo’n besneden stuk gereedschap valt wel op natuurlijk… [i]Signe ostentoire réligieux ???[/i]

[img align=right]http://eaglestorm.net/misc/as-en-al_icon.jpg[/img]