Tussen Kunst & Kitsch

Er zijn momenten dat je een hele hoop te doen hebt maar toch niet aan de gang komt. Je agenda puilt uit maar doelloos zappen op de bank is net wat verleidelijker. Die luiheid waarbij de knop van de afstandbediening indrukken eigenlijk al teveel gevraagd is. Op zulke momenten is eigenlijk ieder programma goed genoeg om nog even op je kont te blijven zitten. En in zo’n bui viel mijn oog op de wonderlijke wereld van ‘Tussen Kunst & Kitsch’. Het concept is even simpel als succesvol. Je laat allerlei mensen naar een openbare plek komen. Je laat ze de complete inhoud van de zolder van hun overgrootmoeder meenemen. Je zet een antiquair aan een tafel. Die kijkt gefascineerd naar je verroeste asbak, uitgelopen schilderij of gebarsten wandtegeltje. En vertelt er vervolgens een verhaaltje bij: ‘Ja ja, dit item is wel heel bijzonder hoor mensen. Dit stamt uit de tijd van Koning Lodewijk XII. En deze koning had een hond. Die heette trouwens Ognivacius, wat weer heel grappig is want zo heette ook de derde vrouw van Koning Benedictus IV. Maar goed, terug naar dit voorwerp. Ik vind hem erg mooi. Het is alleen jammer van die openingen in de zijkanten. Wat zegt u? Bedoeld om je sigaret in te leggen? Nee, dat betwijfel ik. Dan zou het een asbak zijn. Het is een asbak? Dat is merkwaardig maar het doet mij wel denken aan een anekdote uit de tijd van Pilatus,‘ En dit vijf minuten aan een stuk…

Op de achtergrond zit een rijtje personen, dat aandachtig elk onzinnig woord van de expert absorbeert. En waarom? Enkel en alleen omdat ze weten dat ze met hun grijze kop op TV zijn en dus wel net moeten doen alsof ze het interessant vinden. Voor je het weet zit je in ‘De TV draait door’. Maar niemand vindt het interessant, zelfs de antiquair niet. Die heeft die dag al 48 van die asbakken voorbij zien komen. En elke keer vertelt hij hetzelfde verhaal van de hond van Koning Lodewijk XII. En elke keer met dezelfde gemaakte lach op het einde. Maar hij doet braaf zijn taak want hij weet dat hij er vele duizenden mensen mee vermaakt. Dat dit mensen zijn die nauwelijks een zelfstandig denkvermogen meer hebben doet er verder niet toe.

Want het zijn toch voornamelijk de bejaarden die thuisblijven voor deze bagger op de Nederlandse buis . En dat is ook niet heel vreemd. Bejaarden blijven sowieso wel thuis maar daarnaast komen alle passerende spullen ook nog eens uit hun tijd. Als er weer eens een mosterdvaatje uit het jaar 1253 voorbij komt klinkt het vanuit bejaardentehuis ‘Zonnerust’ massaal: ‘Mieters, 1253… dat waren nog eens tijden’ Bejaarden kunnen zich identificeren met al die antieke troep die op een willekeurige schoorsteenmantel stof staat te vangen. Maar hoe groot het sentiment ook is, zoals in elk voorspelbaar TV programma zit het venijn in de staart. Het blijft een programma gemaakt voor en door Nederlanders. Dus hoeveel emotionele waarde er ook kleeft aan moeders theepot, het antwoord op de vraag ‘wat is het dan precies waard?’ is toch een stuk belangrijker. En hoe achterlijk dit programma ook mag zijn, dit gedeelte is toch stiekem wel de moeite waard.

De gespannen gezichten die verkrampen tijdens het inleidende praatje van de antiquair, de toeschouwers op de achtergrond die allemaal hopen dat het prul niks waard is en de presentatrice die keer op keer het moment suprême verziekt met een grap die niemand kan waarderen. Maar vervolgens komt het verlossende woord: ‘En dus moet ik u teleurstellen. Ondanks de fraaie afwerking en de bijzondere steensoort doet de tekst ‘Welcome in Cairo’ mij dusdanig vermoeden dat het hier niet om een authentieke graftombe van Farao Toetanchamon gaat. Ik durf te stellen dat wij hier met een replica van doen hebben. Ik schat de waarde dan ook op 12 euro.’ En de volgende oma met een zilveren otter op een roestige broche staat al klaar om de spotlights op te eisen. En dan dringt het opeens weer tot je door. Wederom 10 kostbare minuten van je leven verspild…