Verkiezingen 2012: Cordon sanitaire

Er nemen aan de komende 2e kamer verkiezingen tien nieuwe partijen deel. Nieuwe partijen met nieuwe standpunten. Sommige ervan zijn zeer innovatief. Zo introduceren liefst drie nieuwe partijen het zogenaamde basisinkomen (SOPN, PvdT en MenS). Hierbij worden alle regels met betrekking tot uitkeringen, toelages, subsidies en pensioenleeftijd ineens overbodig. Ook ideeën met betrekking tot het onderwijs zijn zondermeer vernieuwend te noemen. Bijvoorbeeld, talentontwikkelingsrecht in plaats van leerplicht, waarbij iedere burger een budget krigt, dat naar keuze mag worden besteed aan educatie, ofwel, talentontwikkeling. Er blijken ook goed doortimmerde visies te bestaan op het gebied van zorg, het financiële systeem en de Nederlandse positie ten opzichte van Europa. Daarnaast straalt de nieuwe politiek ook een nieuw gevoel van verbinding uit. Daar waar de gevestigde politiek de strijd aangaat en polariseert, predikt de nieuwe politiek liefde en verbondenheid. De nieuwe politiek zoekt de dialoog in plaats van het debat.

Dit zie je terug in het feit dat de nieuwe partijen elkaar opzoeken en gezamenlijke campagne activiteiten ondernemen. De gezamenlijke #fairdebat-twitterfonteinen op 15 en 22 augustus zijn daar goede voorbeelden van, maar ook het Nationale Schaduw Debat dat op 10 september staat gepland is een gezamenlijk initiatief van liefst acht nieuwe partijen.

Het lijkt erop dat de oude politiek en de media de nieuwe geluiden stelselmatig proberen te onderdrukken. Dit werd op 13 augustus bij de feestelijke lancering van de Stemwijzer 2012 nog eens pijnlijk duidelijk. Henk Krol, lijsttrekker van nieuwkomer de 50PLUS partij vroeg zich publiekelijk af, of de 30 vragen soms waren gebaseerd op de partijprogramma’s van de oude politieke partijen. En Sammy van Tuyll, lijsttrekker van de Liberaal Democratische partij, constateerde dat er in de opzet van het onderdeel “de Programmavergelijker” geen plaats voor de nieuwe partijen is ingeruimd. Ditzelfde geldt voor de papieren “Verkiezingskrant”, die door ProDemos, landelijk wordt verspreid.

Het succes van de twitteractie #fairdebat waarin op de piekdagen 50.000 tweets zijn verstuurd met de vraag aan de publieke omroep om in het kader van gelijke behandeling en democratie een debat uit te zenden waarin de lijsttrekkers van de nieuwe partijen eenzelfde kans krijgen hun standpunten te verwoorden als die van de gevestigde partijen, spreekt voor zich.

De reactie van de NOS op deze door duizenden gestelde vraag was dat zo’n debat geen journalistieke waarde zou hebben. Met andere woorden: Het is geen nieuws. Maar wie bepaalt wat nieuws is? Is het nieuws als Rutte zich verslikt in een bitterbal? Is het nieuws als Pechtold een oude eik omhakt? Het zou bovendien te onoverzichtelijk worden. Alsof de berichtgeving rond de campagne niet door de overvloed aan desinformatie sowieso niet onoverzichtelijk genoemd kan worden.

Neen, ik denk eerder dat de nieuwe politiek bewust geweerd wordt. Dat er een zogenaamd “cordon sanitaire” rond het machtscentrum van politiek Den Haag is gelegd en dat nieuwkomers niet worden geduld. Het wordt ze in ieder geval extra moeilijk gemaakt om op een gelijkwaardige manier (“level playground”) hun standpunten en visies te verkondigen en toe te lichten. Als de kiezer niet, of slechts met veel extra moeite, in staat wordt gesteld om zich te informeren over waaruit valt te kiezen, is voor mij sprake van een uitgeholde democratie. Een uitgeholde democratie die de vernieuwing waar de burger aan toe lijkt te zijn, tracht te onderdrukken. Daar word ik verdietig van.