Vrijheid!!!

In 1868, dit jaar 140 jaar geleden, stierf Mathias Brugman. Hij was in 1811 in New Orleans geboren. Hem leek een mooi leven te wachten, maar het liep anders… De vader van Mathias, Pierre Brugman, was van Nederlands-Joodse afkomst en woonde op Curaçao; hij vond in New Orleans in de VS zijn geliefde en trouwde haar. Ze verhuisden later naar Puerto Rico, toen een Spaanse kolonie. Pierre was een nakomeling van Jan Brugman (net als mijn opa Jan Brugman een Noord-Hollandse Brugman) die in 1685 van Amsterdam naar Curaçao vertrok. Een andere nazaat van deze eerste Latijns-Amerikaanse Brugman redde Simón Bolivar uit handen van de Spanjaarden door hem per schip naar Haïti te brengen.

Mathias trouwde met Ana Maria Laborde en opende in Mayagüez een [i]colmado[/i] (kruidenierswinkeltje); de mensen kwamen er graag om over hun afkeer van de Spaanse overheersing te praten. Mathias bleek een leider en maakte kennis met andere revolutionairen. In september 1868 begonnen Mathias en zijn kameraden de opstand tegen Spanje in de stad Lares, die spoedig bevrijd werd. Zij verklaarden hun land onafhankelijk en noemden het ‘Republiek Puerto Rico’. De Spanjaarden waren helaas beter voorbereid dan de vrijheidsstrijders dachten en de revolutie werd wreed neergeslagen. De leiders doken onder. Zeven dagen later werden zij verraden door een landarbeider die zijn verradersloon belangrijker vond dan vrijheid voor zijn volk. Mathias Brugman en zijn kameraad Baurer weigerden zich over te geven, werden gevangengenomen, en vermoord.

Puerto Rico heeft nooit veel geluk gehad. Eerst werden de oorspronkelijke bewoners, de Taino Indianen, bijna geheel uitgeroeid, daarna mislukte de revolutie van 1868 en nu, anderhalve eeuw later, is het eiland nog steeds bezet. Dit keer is het de [i]yanqui[/i] die – sinds de verovering in 1898 – het Puertoricaanse volk onderdrukt. Hij had zelfs de onbeschoftheid Puerto Rico in te lijven en het nog een ‘vrijstaat’ te noemen ook!

Eens zal de droom van die verre Brugman uitkomen. Een volk niet eeuwig in ketenen leven. Ik schreef daarom een klein monument voor Mathias Brugman, de man met de ongebroken wil. Voor de vrijheid.

© Jan Bontje 2008