World Trade Center

Toen zich op 11 september 2001 twee vliegtuigen in het World Trade Center boorden hoorde ik om me heen veelvuldig de kreet: “Het lijkt wel een film.” Surrealistischer dan een film, bleek achteraf. De oorlog tegen het terrorisme werd ingeluid en de wereld veranderde van de ene op de andere dag, zo leek het. Nu, vijf jaar later, is de ramp die zich als een film voor de ogen van miljoenen tv-kijkers afspeelde, verfilmd. Eerst kwam de film United 93 van regisseur Paul Greengrass, een realistische no-nonsense film over het vliegtuig dat neerstortte in Pennsylvania nadat de passagiers de terroristen aan boord overmeesterd hadden. Geen vleugje heroïsme is aan die film toegevoegd; het is slechts een naar de strot grijpende registratie van gebeurtenissen.

Sinds deze week draait de film World Trade Center van regisseur en enfant terrible Oliver Stone. Stone maakte in het verleden films als JFK en Platoon waarmee hij rechts Amerika nachtmerries bezorgde. Nu heeft hij een film gemaakt waarin één van de duizenden verhalen van die dag in 2001 uitgelicht wordt. Twee politieagenten raken bedolven onder de tonnen puin van de ingestorte Twin Towers en worden als één van de twintig mensen levend onder het puin uitgehaald. Oliver Stone heeft gekozen voor een film over mensen en heeft de politieke motieven achterwege gelaten.

Ik vind het opvallend dat filmrecensenten in Nederland massaal over de film vallen. Ze vinden de film niet slecht, maar ook niet goed. De meeste recensenten lijken elkaars mening te kopiëren en voeren als belangrijkste argument dat ze van Oliver Stone een film hadden verwacht vol intriges en complottheorieën over 9/11. De laatste weken zijn complottheorieën rondom de aanslagen veelvuldig aan bod geweest. De Amerikaanse regering zou al dan niet achter de aanslagen hebben gezeten om zo hun oorlog te kunnen beginnen. Dit en meer varianten van theorieën worden door filmrecensenten aangeboord als zij de film World Trade Center bespreken. Oliver Stone wordt verweten dat hij een film heeft gemaakt met een hoop pattriottisme en vlaggengezwaai, zonder enige politieke betekenis en dat terwijl de aanslagen daar juist om draaiden.

Natuurlijk waren politieke motivaties reden voor de aanslagen van 9/11 en de oorlog in Afghanistan en Irak. Maar door al het gediscussieer over complottheorieën, politieke standpunten van zowel de Verenigde Staten als de terroristen lijkt een belangrijk punt haast ondergesneeuwd te worden: 9/11 was namelijk ook een dag van menselijke verhalen. Iedereen weet namelijk nog precies waar hij of zijn was op dat moment. Op een moment dat de hemel naar beneden kwam en de hel zich van onder leek te openen leverden de mensen rondom Ground Zero een strijd om leven of dood. Politiemensen, brandweermannen die hun leven waagden om anderen te redden. New Yorkers die de hulpdiensten te hulp schoten door het verstrekken van voedsel en slaapplaatsen, kaarsjes die branden bij de rampplek, het zoeken naar familieleden, geldinzamelingsacties, het staat op onze netvliezen geprint. Amerika leek even één en vele bewoners van de westerse wereld voelden zich even New Yorker. De families van de slachtoffers maakten zich op dat moment niet druk om olie, terroristen of George W. Bush. Ze wilden hun geliefden terugvinden, niet meer en niets minder.

Nu heeft Oliver Stone dus een film gemaakt over deze dag. En in die film laat hij ons voelen wat velen die dag voelden; eenheid, machteloosheid en de wil te overleven. Recensenten van de film lijken dat even niet te begrijpen. Dat Stone de film bewust zo heeft gemaakt en afstand houdt van beschuldigingen naar de Amerikaanse overheid of terroristen levert weer felle discussies op, waar ik nu dus ook aan mee doe.

Misschien is World Trade Center stiekem toch een politieke film.