Product van mijn omgeving

Op weg naar huis nam ik een andere weg dan normaal . Waarom weet ik niet misschien was ik verstrooid of wou ik gewoon es wat anders zien dan hetzelfde straatje wat ik normaal insloeg . Ik liep langs een klein onbebouwd veld en in het midden daarvan stond een groot houten bord met een oude verweerde poster, een papegaai met daaronder de tekst ‘Vloeken is aangeleerd” . Ik wandelde intussen rustig door, gefacineerd door die ene zin. Vloeken is aangeleerd, ja logisch, niemand word al vloekend geboren. De eerste woorden van een kind zijn meestal “mama’ of “papa” en niet gr@#@#$^@+mme. (In mijn geval was het “mercurochrome” maar dat is een ander verhaal.) Er gebeurd iets op latere leeftijd waardoor mensen kunnen gaan vloeken. En dat ligt volgens mij aan de omgeving waarin je opgroeid. Net als ander gedrag dat ook aangeleerd of beinvloed wordt door de cultuur waar je midden in staat. Nu zet dit mij nog meer aan het denken. Zou het ook met de leeftijd te maken hebben waarin je, wanneer je nog jong bent, makkelijk dingen aanleert? Ik merk bij mezelf dat iets leren op oudere leeftijd lang zo makkelijk niet meer gaat.

Ik ben opgegroeid in Abu Dhabi één van de rijkste oliestaten van de verenigde Arabische Emiraten. Het was daar een zeer open en muliculturele gemeenschap , de werklui in het kamp, dat speciaal voor hen gebouwd was door de sjeikh, waren van allerlei nationaliteiten. Belgen, Nederlanders, Fransen, Afrikanen, Engelsen, Pakistanen, Indiërs …. Kortom allerlei verschillende rassen en culturen door elkaar. Verschillende godsdiensten ook. Toch waren er vreemd genoeg weinig of geen problemen. Althans zo leek het toch. Iedereen werkte aan de infrastructuur van het, destijds, snelstgroeiende land in de Arabische wereld. De overheid zorgde ervoor dat die “gastarbeiders” het ook naar hun zin hadden. Zo werden er westerse scholen gebouwd,een kerk, en ook winkels waar men vrijwel dezelfde producten kon aanschaffen als in hun eigen land. ( behalve alcohol) De westerse kinderen kregen les in een katholieke school door Pakistaanse nonnetjes, weliswaar in het Engels maar toch. We leerden ook de Arabische cultuur en de islamitische godsdienst kennen. Het omgekeerde gold ook voor kinderen van andere godsdiensten, zij leerden op hun beurt de westerse gebruiken kennen. Ik maakte geen onderscheid in ras of geloof, speelde met zowel zwarte kinderen als blanken, joodse, Engelsen en anderstaligen. Ja, je leest het goed, ik zei; zwarte, kinderen! Het was een andere tijd de jaren 60 . Negers waren nog zwart of bruin, Chinezen nog geel en de indianen uit Amerika waren roodhuiden. De woorden kleurling of allochtoon kenden we niet, evenmin als racisme en terrorisme al helemaal niet.

Toen we midden jaren 70 door omstandigheden naar Nederland terug gingen sprak ik Frans en Engels( met een onvervalst Indisch accent). Ik merkte meteen dat alles veel moeizamer ging, op school, op straat, en ook thuis. Er was ook het “nieuwe” fenomeen TV, en dat bracht alleen maar nog meer verwarring. Daardoor werd ik geconfronteerd met dingen als racisme, haat, vooroordelen en andere dingen. Het was een heel andere wereld. Als je niet constant ruzie wou hebben en ‘erbij’ wilde horen moest je wel verdomd snel aanpassen.

Vandaag de dag heb ik wel nog steeds het gevoel dat ik niet rasistisch ben, dat ik open sta voor andere culturen en andere godsdiensten. Ik heb regelmatig urenlang vriendschappelijke discussies over overeenkomsten en verschillen tussen westerse en islamitische godsdienst met een collega van Marrokaanse afkomst. Vaak merk ik dat ik, soms tot grote ergernis van anderen, mensen, zo veel mogelijk, in hun eigen taal probeer aan te spreken en geen denigrerende opmerkingen zal trachten te maken tegenover een andere godsdienst. Respect. Dat is iets wat aangeleerd is, beinvloed door mijn omgeving. En daar ben ik dan bewust best trots op.

Ik liep inmiddels een andere straat in en daar stonden twee jonge mannen hun auto te wassen , naast hun stond een stereo en ze draaide keiharde Arabische muziek. Tot mijn schaamte moet ik toegeven dat ik de straat overstak om ze te mijden, en dacht ” ja hoor, t zijn weer Turken” . Ik schrok er zelf van. Ben ik nu ineens toch rasistischer dan ik dacht? Ben ik dan toch bevooroordeeld? Het product van mijn omgeving? Heb ik dan het ene(goede) gedrag afgeleerd om een ander(verkeerd) gedrag aan te leren?
Ik hoop van niet.

Ga eens na bij jezelf, hoe vaak kom je zelf niet in een situatie terecht waar je iets respectloos denkt of zegt over kleurlingen, allochtonen, anders gelovigen, homofielen, of zelfs vrouwen en mannen, ongemerkt..? Als je iets kunt aanleren kun je het ook weer afleren, toch? Wanneer ik dan die spreuk van in het begin nog even bekijk kan ik die wellicht een beetje aanpassen.. Vloeken kun je afleren, rascisme ook. Of met andere woorden “verbeter de wereld, begin bij jezelf”.

Misschien dat ik dat laatste zelf ook maar weer eens in voege ga brengen.