Kennis voor het leven

“Ik heb nog een laatste vraag. Wie hem goed beantwoordt gaat over naar de volgende klas. Ik geef jullie zeven dagen de tijd.”
Tientallen ongeduldige kinderogen zijn gespannen gericht op meester Marabout die hen streng aankijkt. “Waaruit bestaat het grootste deel van alle kennis op aarde.” Verbouwereerd laten ze hun blik naar de grond zakken. Maar zodra het neerdwarrelende stof in de smalle straten van het Malinese Djenné hun voetstappen bedekt, rennen ze het leven weer tegemoet. Alleen Bouba, een kleine wijsneus van amper tien jaar, dwaalt in gedachten verzonken door de stad, piekerend over een antwoord op die lastige vraag. Hij besluit de Koran er op na te slaan, maar waar hij ook zoekt, een antwoord vindt hij niet. Morgen zal hij iets anders proberen.

Het is laat in de middag als Bouba vermoeid door de straten slentert. Een warme gloed straalt door een openstaande deur naar buiten en streelt zijn gezicht. Binnen, in het halfduister, ziet hij de machtige gestalte van de smid. Zijn gekerfde gelaat wordt af en toe verlicht in het aanschijn van de flikkerende vlammen uit de roodverhitte oven. “Smid, vertel me, wat is het grootste deel van alle kennis?”
“Zie je dit vuur, en zie je deze grondstoffen?” vraagt de smid, “de kennis om aarde en vuur samen te smelten, dat is de belangrijkste kennis.” Blij met dit antwoord spoedt Bouba zich naar zijn meester maar teleurgesteld vanwege de foute oplossing keert hij naar huis terug.

Een nieuwe dag. De zon kruipt langs de contouren van de indrukwekkende, volledig uit leem opgetrokken moskee omhoog. Bouba staat te kijken hoe metselaars vakkundig de zompige klei uitstrijken over de metershoge muren zoals dat al van generatie op generatie wordt uitgevoerd. Bewonderend vraagt hij een metselaar naar de aard van de meeste kennis. “De kennis die overgaat van vader op zoon, jongen, dat is waar het om gaat.” Verheugd zoekt Bouba zijn meester, maar ook dit antwoord is niet het juiste.

De volgende dag gaat een visser op weg naar de nabij gelegen rivier de Niger, de enige levensader die Mali beschermt tegen de oprukkende Sahel. Bouba volgt hem tot aan de oever en stelt hem dezelfde vraag. Zodra de visser uitleg geeft van het samenspel van lucht en water moet hij denken aan het antwoord van de smid. Beteuterd loopt Bouba de hele weg terug. De zon brandt op zijn schouders en zijn voeten doen pijn op het hete stoffige zandpad waar geen einde aan lijkt te komen.

Weer een dag later ontmoet hij een groep jagers die de savanne intrekt om op groot wild te jagen. Misschien ligt daar wel het antwoord op zijn vraag, denkt Bouba, en hij voegt zich bij hen als ze geruisloos tussen het dorre gras door kruipen, alert op een plotseling opduikende prooi. Zodra de mannen zich, gezeten rond een houtvuur, tevreden en trots verlekkeren aan een welkome vangst ziet hij zijn kans schoon en stelt een van hen zijn vraag. “De kennis van de dieren is van levensbelang en is dus de grootste kennis.”
Bouba is ontnuchterd als hij bij thuiskomst van meester te horen krijgt dat ook dit antwoord niet is waar hij op doelt. Die nacht kan hij de slaap niet vatten, nog maar drie dagen resten hem om de levensvraag te beantwoorden. Turend door het open raam naar de flonkerende sterren verbeeldt hij zich een invuloefening, maar er verschijnen geen letters aan de hemel en zijn vurige hoop verdampt bij het opkomende rode schijnsel van de dageraad.

De vijfde dag ontmoet hij een blank echtpaar, de weg zoekend door een doolhof aan straatjes in de monumentale stad. Bouba biedt zich aan als gids en vertelt hen wat hij weet over de karakteristieke leem-architectuur van zijn stad. Die moet toch minstens wel duizend jaar oud zijn. De man leest in zijn reisgids mee. Als Bouba steeds gecorrigeerd wordt trekt hij zijn conclusie: De kennis uit het hoofd is groter dan die uit een boek. Maar ook deze stelling houdt geen stand bij zijn meester die er zelfs om moet lachen.

Als Bouba de volgende dag moedeloos over straat loopt passeert hij een meisje dat op een muur zit en hem plagerig een steentje toewerpt. Met twinkelende ogen zoekt ze de mistroostige blik van de jongen. Hand in hand wandelen ze de verre verten tegemoet. Als hij al zijn moed verzameld heeft vraagt hij haar of zij misschien weet wat de grootste kennis is. Giechelend buigt zij zich naar hem toe en geeft hem een kusje op zijn wang. Geschrokken zet Bouba het op een lopen maar tegelijkertijd realiseert hij zich dat dit wel eens het juiste antwoord zou kunnen zijn: de kennis van het hart.

Op de laatste, zevende dag brengt hij opgetogen een bezoek aan de moskee en vertelt aan de meester van zijn ontmoeting met het meisje en wat hij van haar heeft geleerd. Deze barst in lachen uit. “Je hebt iets moois geleerd, maar het is niet het goede antwoord.” Bouba is uit het veld geslagen en stamelt bedroefd dat hij bijna niets weet. Dan staat meester Marabout op en wenst hem geluk, Bouba is over want hij heeft het juiste antwoord gegeven. Het grootste deel van alle kennis is dat wat we eigenlijk nog niet weten.

[i][size=x-small][font=Verdana]Geïnspireerd door: [b][url=http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/tv/nmo/kennisvoorhetleven/bb.20060129.asf]”Kennis voor het leven”[/url][/b] een Malinese volksvertelling verfilmd door Sander Francken[/font][/size][/i]