Mijn provincie (Dialect)

Zo’n thema als ‘mijn provincie’ daar zou ik best wel wat mee kunnen. Tenminste, als ik één provincie zou kunnen beschouwen als MIJN provincie. Toevallig woon ik nu in Drenthe, maar dat hoor je niet natuurlijk. Want ik spreek niet in dialect. Nou heb ik in mijn leventje al in heel wat provincies gewoond. In Utrecht, in Maastricht, dat is Limburg, en in Veenendaal. Dat is tegenwoordig volledig Utrecht, vroeger ook een stuk Gelderland. En tegenwoordig woon ik dan in Emmen, Drenthe. Reken ik de korte vakanties op Vlieland ook mee, dan ben ik ook nog een beetje Fries. Trouwens de voorouders van mijn moeders kant kwamen ook uit Friesland. Mijn moeder heette Antje Jansje, en mijn oom heet Taeke Ik ben waarschijnlijk een van de weinige Drenten die Utrechts praat met een zacht geetje, en op vakantie gaat naar de Waddeneilanden. Die dialecten, daar snap ik soms niks van. Dan zeggen ze dat het bij een bepaalde stad of streek hoort. Nou, ik heb daar mijn twijfels over. Ik hoorde bij een etalage een Chinees tegen een Limburger zeggen : “Sjeun sjoe Sjeng”, en zijn maatje wist meteen wat hij bedoelde. Daar is toch geen woord Limburgs aan, zou je zeggen. Het heeft ook geen zin om bijv. Fries dialect te leren. Want als je na een schriftelijke of audiokursus je brevet van onvermogen wilt halen dan merk je dat je met dat dialect alleen in Tietjerksteradeel terecht kunt. Leuk als je naar een camping vraagt voor pakes, beppes en de bernsbern samen. Want dan blijkt ineens dat elke plaats of streek zijn eigen dialect kent. Dat is ook heel gemakkelijk voor de asielzoekers in zo’n gebied die een verplichte cursus Nederlands moeten leren. Om dat vervolgens nooit te kunnen gebruiken. En dan die woorden, waarmee in elke streek wat anders bedoeld wordt. Mijn vriendin is een echte Drentse. Die spreekt bijv. van neefies. Zij heeft daar een bloedhekel aan. Ik heb ze wel eens gesproken; niks mis mee volgens mij. Maar ik dacht, die leert al aardig Utregs. Niks hoor, blijkt een mugje te zijn. Al die streektermen geven alleen maar verwarring. Jaren geleden stond er al eens in een dagblad dat een boerenknecht die pas was komen wonen in een bepaalde streek, van de boer de opdracht had gekregen om het grös te maaien. De arme man had toen in al zijn ijver het hele graanveld omgeploegd i.p.v. het gras te maaien. En als je mannen in Tilburg hoort roepen dat ze ‘Nòr de splêet van Broekhoove moete’ krijg je er toch rare gedachten bij als buitenstaander. Terwijl het niks anders is dan naar je portemonnee moeten grijpen om te betalen. Een heel ander probleem is hoe je dan het uitspreken van woorden moet aangeven.

Piet Pols, voorzitter van de werkgroep Sliedrechts dialect heeft er op de website daar o.a. het volgende over geschreven :

[i]De ij wordt niet uitgesproken als de ij in de s.n.-woorden: wij, zij, enz. maar als de y in het Engelse ‘why’ (waarom), echter iets korter, meer als de ei-klank in het Duitse ‘drei’ (drie).[/i]

Dus je moet ook nog Engels en Duits gestudeerd hebben om het Sliedrechts goed uit te kunnen spreken ! En voor het Limburgs komt daar ook nog een cursusje Frans overheen, want dat barst van de verbasteringen van Franse woorden. Omdat Friezen de naam hebben om nogal stug te zijn, krijg je daar soms tijdens vakantie te horen dat er een [i]wettertichte gatsjepanne[/i] ontbreekt in de keuken. Een gaatjespan is een vergiet. Friese humor zeker.

Dan had John O’Mill, leraar Engels in Drenthe, dat wat beter bedacht.

[i]A hot-headed Drent in Ter Apel
who always ran too hard from staple
forsplintered his plate
when the waitress was late
and gave her a lell with the laple.

A terrible infant, called Peter
sprinkled his bed with a gheter
His father got woost,
took hold of a cnoost
and gave him a pack on his meter.[/i]

En dan ben ik bij het enige wat mij wel aanspreekt in dialecten, de liedjes. Dan heb ik het niet over de oubollige volksdansmuziek. Nee, dan bedoel ik de op muziek gezette verhalen over de streek. Ook al snap ik niet alle woorden, er straalt wel een bepaalde sfeer van uit. Zo zijn er schitterende liedjes over het mijnwerkersbestaan in Limburg. Met een beetje zoekwerk kom je van elke streek in Nederland wel liedjes tegen in de streektaal. Zo bezong Ede Staal het leven op het Groningse land. Op die manier kom je veel meer te weten over een streek dan met welke folder dan ook. En daarom moet de streektaal toch maar blijven. Gewoon voor het luistergenot. En als cultureel erfgoed.

[i]Als je echt omhoog zit omdat je iets in een streektaal moet vertalen ? Dat is ook al geen probleem meer. Wil je net als R@@f je column weergeven in het Haags ? Geen probleem. Kijk maar eens bij: [url=http://www.fictional.net/dehaag/]ABN – Haags[/url][/i]

[b]P.S. waar blijven nu de met veel tam-tam aangekondigde audioopnames van CX-ers in de streektaal ?[/b]